Justitie blokkeert Telegram-groepen, 'ongebruikelijk maar niet schokkend'

Het Openbaar Ministerie heeft twee Nederlandse groepen op chatapp Telegram laten blokkeren. In de groepen werden complottheorieën over onder andere satanische kindermoorden gedeeld; een deel van de inhoud was strafbaar. Maar mag justitie groepen op sociale media eigenlijk wel uit de lucht laten halen?

De Telegram-groepen die niet meer toegankelijk zijn, heten De Bataafse Republiek en Het Bataafse Nieuws. De 13.000 volgers van de groepen krijgen nu een banner van de politie te zien waarop staat dat het kanaal offline is gehaald. Regionale varianten van de groepen zijn nog wel te bezoeken.

"We hebben in deze groepen gezien dat er strafbare uitingen werden gedaan", zegt persofficier Frank van Kins van het Openbaar Ministerie. "De uitingen komen voor in meerdere strafrechtelijke onderzoeken. Recent hebben we gezien dat de groepen opnieuw bepaalde video's wilden delen, waarin wederom strafbare feiten aan de orde zouden komen."

Het gaat om bedreigende, opruiende en lasterlijke video's die gericht zijn tegen met name bestuurders en politici. De rechter oordeelde eerder al dat de bewuste video's niet meer online mogen komen omdat ze verboden inhoud bevatten. "Het strafbare zit vooral in het oproepen tot geweld", aldus de persofficier.

Veroordeeld

Enkele beheerders van de twee Telegram-groepen zitten al vast. Het gaat dan om Wouter R., die werd veroordeeld tot negen maanden cel waarvan drie voorwaardelijk voor doodsbedreiging aan het adres van de advocaat van de gemeente Bodegraven en opruiing tegen RIVM'er Jaap van Dissel. Joost K. is door Spanje aan Nederland uitgeleverd en zit in voorarrest. Samen met Hans M. moet hij begin december voorkomen.

In Noord-Ierland zit Micha K. vast, een Nederlandse complotdenker tegen wie meerdere internationale arrestatiebevelen lopen. Het RIVM en verschillende journalisten deden aangifte tegen hem vanwege laster. K. moet wegens smaad en laster ook nog een celstraf van een half jaar uitzitten. Nederland heeft een uitleveringsverzoek ingediend.

Het OM mocht de chatgroepen niet zomaar laten blokkeren, legt Van Kins uit. "Er loopt een procedure voor, maar in dit geval heeft ook de rechter naar de vordering gekeken en die heeft het goedgekeurd." Het OM meent dat het de eerste keer is dat justitie kanalen op sociale media afschermt.

Frederik Zuiderveen Borgesius, hoogleraar ICT en recht aan de Radboud Universiteit, noemt de actie "ongebruikelijk, maar niet schokkend". Hij merkt op dat de inhoud van de groepen hoogstwaarschijnlijk ook al tegen de gedragsregels van Telegram ingaat.

"En als het klopt dat er in deze groepen wordt opgeroepen tot bedreiging of sprake is van ernstige laster - wat strafbaar is - kan het heel redelijk zijn om de groepen weg te halen. Helemaal als een rechter er ook naar gekeken heeft."

De beheerders van de groepen zouden overigens zelf weer naar de rechter kunnen stappen als ze het niet eens zijn met de blokkade, zegt de hoogleraar.

'Grens bereikt'

Volgens het OM komt de vrijheid van meningsuiting op apps als Telegram niet in het geding. "Het recht op vrijheid van meningsuiting blijft onverkort gelden. Maar hier is de grens bereikt met het strafrecht."