Starters steken zich bij huizenzoektocht noodgedwongen dieper in de schulden

Om op de oververhitte woningmarkt aan een huis te komen, nemen huizenkopers steeds meer financiële risico's. Vooral starters lenen vaker maximaal ten opzichte van hun inkomen, concludeert De Nederlandsche Bank (DNB) in een nieuw rapport.

Door de stijgende huizenprijzen is de betaalbaarheid van een koopwoning voor Nederlandse huishoudens verslechterd. Die hogere financiële last komt vooral terecht bij starters, zegt DNB.

Dieper in de schulden

Bovendien wordt het verschil in betaalbaarheid tussen jongere en oudere huiseigenaren groter. Huishoudens die vóór 2013 een woning hebben gekocht, profiteren nog van de hypotheekrenteaftrek op hun (volledig) aflossingsvrije lening. Dat voordeel hebben starters niet.

Om dus toch aan een woning te komen, nemen huizenkopers noodgedwongen meer risico's. DNB meet dat via het zogenoemde loan-to-income (LTI), oftewel de verhouding tussen het maximale leenbedrag onder de inkomenstoets. Met name starters lenen meer dan 90 procent van het maximale leenbedrag.

Dat starters zich dieper in de schulden steken, komt ook door de dalende hypotheekrente: met hetzelfde inkomen kan een groter bedrag worden geleend. Meer dan de helft van de starters sluit momenteel een hypotheekschuld af van meer dan 450 procent van het bruto jaarinkomen. Dat was eind 2018 nog 31 procent van de starters.

Huis onder water

De bank waarschuwt voor het financiële risico dat hieraan kleeft, vooral als de huizenprijzen ooit weer gaan dalen. Dan staat het huis namelijk snel onder water en in dat geval is de hypotheek hoger dan de waarde van de woning.

"Mensen hebben nu geen keuze. Maar als de huizenprijzen weer dalen, hebben we een probleem met de huizen die onder water gaan staan. Dat remt de consumptie, maar ook de Nederlandse economie. En verhuizen is dan niet meer zo makkelijk", zegt Klaas Knot, president van DNB.

Geen simpele oplossing

In vergelijking met buurlanden en landen buiten Europa kan in Nederland veel worden geleend. Volgens DNB is dat de belangrijkste reden waarom de huizenprijzen zo stijgen.

"100 procent van de woningwaarde lenen komt in heel weinig landen voor. Het kost me bij internationale vergadering ook moeite om uit te leggen dat wij zulke ruime leennormen hebben", zegt Knot.

Het probleem van de oververhitte Nederlandse huizenmarkt oplossen, is alleen lastig volgens Knot. "We moeten kritisch kijken naar hoeveel we kunnen lenen. Maar ook naar de mogelijkheid om de hypotheekrenteaftrek sneller af te bouwen. Het is een alomvattend pakket, zonder simpele oplossingen."