Atoomspion Khan, die Nederlandse geheimen doorsluisde, overleden
Abdul Qadeer Khan, die Nederlandse kennis gebruikte om de atoombom te ontwikkelen voor Pakistan, is op 85-jarige leeftijd overleden. Pakistaanse media melden dat hij in het ziekenhuis overleed na longklachten, nadat er eind augustus corona bij hem was vastgesteld.
Khan was in de jaren zeventig in dienst van de ultracentrifugefabriek Urenco in Almelo. Daar werkte hij aan de ontwikkeling van apparaten waarmee uranium kan worden verrijkt voor kerncentrales en atoombommen.
Zijn collega Frits Veerman vond het verdacht dat Khan daarbij veel meer informatie opvroeg dan hij nodig had. Ook ontdekte hij dat Khan gevoelige informatie mee naar huis had genomen. Hij meldde zijn vermoedens bij de leiding van de fabriek en de veiligheidsdiensten, maar werd daarop juist zelf ontslagen.
Khan kwam vervolgens in 1975 niet terug na een vakantie in zijn thuisland. Een Nederlandse rechtbank veroordeelde Khan in 1983 tot vier jaar cel voor spionage, maar dat vonnis werd door een vormfout twee jaar later vernietigd.
Volksheld
Pakistan ontwikkelde in de jaren 80 zijn eerste atoomwapens, in 1998 voerde het land voor het eerst een atoomtest uit, als reactie op kernproeven in buurland en aartsvijand India. Het was daarmee het zevende land dat toegaf kernwapens te hebben.
In eigen land geldt Khan als een volksheld omdat hij van Pakistan een atoommacht maakte en zo de machtsbalans met India herstelde. Premier Imran Khan noemt hem een nationaal icoon, president Alvi zegt dat "dit dankbare land nooit zijn diensten zal vergeten". Oppositieleider Sharif spreekt van "een ware weldoener die zijn moederland met hart en ziel diende".
Khan was in 1936 geboren in India, dat toen nog onderdeel was van het Britse Rijk. Na de deling van het land toen de Britten vertrokken, verhuisde zijn familie omdat ze moslim waren naar Pakistan. Na zijn studie in onder andere Delft, overtuigde de Indiaas-Pakistaanse Oorlog van 1971 hem zijn kennis in te zetten om Pakistan machtiger te maken. "Als we eerder kernwapens hadden gehad, was niet ons halve land verloren gegaan in een smadelijke nederlaag."
Nucleaire verspreiding
In 2004 betichtte de VS Khan ervan dat hij atoominformatie had doorgesluisd naar regimes in Noord-Korea, Iran en Libië. Hoewel de Pakistaanse president Musharraf Khan gratie gaf nadat die publiekelijk daarvoor alle verantwoordelijkheid op zich had genomen, concludeerde de Zweedse atoominspecteur Blix dat de Pakistaanse regering van diens activiteiten had moeten weten.
Klokkenluider Frits Veerman overleed eerder dit jaar op 76-jarige leeftijd. Hij vocht nog altijd samen met het Huis van de Klokkenluiders voor eerherstel.
