Marengo-proces: hoe de neef van Ridouan Taghi ook zijn advocaat kan zijn

De advocaat die is aangehouden in de Extra Beveiligde Inrichting in Vught is een neef van Ridouan Taghi. Youssef T. zou zijn privileges als advocaat hebben ingezet om samen met Taghi een gewelddadige uitbraakpoging voor te bereiden. Maar wat zijn die privileges? En wat mag een advocaat wel en niet voor een verdachte doen?

Dat een familielid optreedt als advocaat van een verdachte komt vaker voor. In Nederland mag een advocaat een verdacht familielid bijstaan. Dat komt voort uit het recht op vrije advocaatkeuze. Iedereen mag zelf een advocaat kiezen en elke advocaat mag zelf bepalen wie hij bijstaat.

"Advocaten worden er door de deken op gewezen als hun professionele distantie in het geding komt", zegt een woordvoerder van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). "Maar het blijft de eigen keuze van de advocaat als die een familielid wil verdedigen."

Een deken is een soort toezichthouder op de advocatuur. Er zijn in ons land twaalf dekens, waarvan elf voor de verschillende arrondissementen en één algemeen deken. De nu aangehouden advocaat is ook door een deken op de familieband met zijn cliënt gewezen.

'Geen bezwaren'

Justitie heeft geprobeerd om Youssef T. bij Taghi weg te houden, schrijft demissionair minister Dekker (Rechtsbescherming) aan de Tweede Kamer. De Dienst Justitiële Inrichtingen heeft de advocaat in eerste instantie de toegang tot de gevangenis ontzegd en de betrokken deken gevraagd om onderzoek te doen.

"Op het moment dat de advocaat zijn neef ging bijstaan, viel hij onder de deken van Gelderland. Zij heeft hem uitgenodigd voor een gesprek en heeft onderzocht of hij onafhankelijk zijn werk zou doen. Uit dat onderzoek zijn geen bezwaren naar voren gekomen", zegt Bas Le Large, deken van Midden-Nederland.

Omdat er geen bezwaren waren, mocht Youssef T. zijn neef in Vught bezoeken. "Toen de advocaat recentelijk met zijn kantoor naar Utrecht verhuisde, kwam hij onder mijn arrondissement. Ik ben door de deken van Gelderland geïnformeerd over de situatie, maar er waren geen aanleidingen om hem opnieuw op gesprek te vragen", aldus Le Large.

In de media treedt strafrechtadvocaat Inez Weski naar voren als de advocaat van Ridouan Taghi. Maar Taghi heeft dus meer advocaten, onder wie zijn neef. "Men denkt vaak dat ik dé advocaat van Taghi ben, maar er zijn er vijf of zes die hem op verschillende vlakken bijstaan", laat Weski aan de NOS weten.

Ook dat is in Nederland toegestaan. Verdachten mogen een onbeperkt aantal raadsmannen of raadsvrouwen hebben.

"Dat moet mogelijk zijn, omdat bij een verdachte soms een strafzaak en een civiele zaak tegelijk lopen. Of omdat de strafzaak zo omvangrijk is dat er meerdere advocaten nodig zijn die de taken onderling verdelen. Dat is zeker niet ongebruikelijk", zegt de woordvoerder van NOvA.

Die advocaten krijgen allemaal toegang tot de verdachte in de gevangenis. Omdat de relatie tussen een advocaat en zijn cliënt vertrouwelijk is, mag justitie ook niet meeluisteren of meekijken bij deze gesprekken. Dat gebeurde in het geval van Taghi en zijn neef wel, omdat justitie sinds afgelopen zomer een concrete verdenking had.

Doorgeefluik

Volgens het OM sprak Ridouan Taghi vaak urenlang met zijn neef. Ze wisselden boodschappen met elkaar uit door papiertjes omhoog te houden. Ze waren in de EBI altijd gescheiden door een glaswand en zouden onder meer gecommuniceerd hebben over een uitbraak, drugshandel en over gegevens van gevangenispersoneel.

Daarom wordt de advocaat nu verdacht van betrokkenheid bij witwassen, lidmaatschap van een criminele organisatie en het voorbereiden van een gewelddadige uitbraak. Als de verdenking wordt bewezen, is hij niet alleen ingegaan tegen de wet, maar ook tegen de gedrags- en beroepsregels van de advocatuur. Justitie vermoedt dat Youssef T. fungeerde als doorgeefluik voor Taghi, waardoor die in drugs kon blijven handelen.

"Een advocaat mag niet de communicatie van de verdachte doen", verduidelijkt de NOvA-woordvoerder. "Een persoonlijke boodschap voor de vrouw van de verdachte mag hij best overbrengen, maar hij mag geen dingen naar buiten brengen die in het belang zijn van de zakelijke activiteiten van een verdachte. Of de telefoon of sociale media van zijn cliënt beheren."

'Misbruik van de rechtsbescherming'

Minister Dekker zinspeelde na de arrestatie van T. op het aanpassen van de regels voor het (vertrouwelijke) bezoek van advocaten aan zware criminelen: "Dit laat zien hoezeer de georganiseerde criminaliteit bezig is met ondermijning en het misbruik maken van de rechtsbescherming en de regels van de rechtstaat. Goede advocaten en goede rechtsbijstand horen bij de rechtstaat. Maar als er misbruik van gemaakt wordt, moeten we kijken wat we daartegen kunnen doen."