Overgang naar elektrisch rijden kan leiden tot nieuw milieuprobleem, blijkt in Servië
De Brits-Australische mijnbouwgigant Rio Tinto wil over vier à vijf jaar in Servië lithium gaan delven. Het bedrijf ontdekte in 2004 een enorme lithiumvoorraad in het westen van het land. Lithium is essentieel voor bijvoorbeeld de productie van accu's voor elektrische auto's. Maar de winning van een stof die moet bijdragen aan vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen, dreigt het milieu op een andere manier te belasten.
Miladin Djurdjevic is leraar op de plaatselijke school in Nedeljice, een dorp in het gebied waar de lithiummijn moet komen. Met een groep medebewoners verzet hij zich tegen de komst van de mijn. Bij het delven van lithium komen allerlei schadelijke stoffen vrij, vertelt Djurdjevic, zoals teer en kwik. In het verwerkingsproces worden zoutzuur en zwavelzuur gebruikt. Dat kan allemaal in lucht, bodem en water terechtkomen.
En daarmee is de mijn een gevaar voor de bewoners, zegt Djurdjevic. Onze correspondent zocht hem op, dit is zijn reportage:
Van de gevolgen van krachtige ondergrondse explosies in de mijn zijn de gevolgen grotendeels onbekend, vervolgt Djurdjevic. En de enorme hoeveelheden water die de mijn en de verwerkingsfabriek gaan gebruiken, moeten ergens worden geloosd. De lokale riviertjes kunnen dat niet aan en dus zullen er overstromingen komen, zo is de vrees.
De Jadar en Korenita treden nu ook al minstens eens per jaar buiten hun oevers door overvloedige regen en smeltende sneeuw. De dorpelingen zijn als de dood dat het water mijnafval, met daarin allerlei giftige stoffen, over de regio zal verspreiden.
'Onmetelijke gevolgen'
Volgens Djurdjevic biedt de overheid geen enkele weerstand aan een "kapitalistische magnaat" als Rio Tinto. Bij de regering in Belgrado en bij de lokale autoriteiten denken ze alleen aan de belastinginkomsten en de werkgelegenheid die gepaard gaan met de komst van de mijn. Djurdjevic: "Maar de gevolgen zijn onmetelijk."
De landbouw zal verdwijnen, vreest hij. Zeker vanwege de vervuiling, maar ook omdat boerderijen en landbouwgrond door mijn, verwerkingsfabriek en afvalopslag van elkaar gescheiden komen te liggen en boeren een enorme omweg moeten gaan maken om op hun land te komen.
Dorpen zullen plaats moeten maken voor het mijnbouwcomplex. Dat is al goed te zien in een plaatsje als Gornje Nedeljice, waar Rio Tinto een groot deel van huizen en landbouwgrond heeft opgekocht. De inwoners zijn naar elders vertrokken; Gornje Nedeljice is een spookdorp geworden.
En de gevolgen zullen zich niet beperken tot de regio, vrezen de tegenstanders van de mijn. De Jadar mondt uit in de Drina, die verderop in de Sava uitkomt. En de Sava stroomt in Belgrado in de Donau. Al die rivieren lopen gevaar, denken de activisten in Gornje Nedeljice. De gevolgen zullen zelfs voelbaar zijn tot in Roemenië, waar de Donau in de Zwarte Zee mondt.
"We hebben begrip voor hun zorgen", zegt woordvoerster van Rio Tinto Andrea Radonjic in Belgrado. Ze voegt eraan toe: "We willen naar ze toegaan om uit te leggen hoe hoog de standaard is die wij als bedrijf hebben, dat we om het milieu geven en om de mensen daar."
Bovendien voldoet Rio Tinto aan alle weten en regels die Servië en de Europese Unie stellen aan de bescherming van het milieu, zegt Radonjic. "We voldoen al die zeventien jaar dat we hier werken aan alles wat we hebben beloofd. Openheid en transparantie is wat we willen laten zien in het hele proces."
Activist Djurdjevic schudt zijn hoofd. Rio Tinto komt niet voor niets naar Servië, zegt hij. "Ze zijn naar een land gekomen waar de wetten ter bescherming van milieu en mensenrechten zelfs niet op een minimaal niveau worden nageleefd."