Provincie na onderzoek RIVM: kan Tata Steel in de IJmond nog bestaan?
De provincie Noord-Holland zet grote vraagtekens bij het voortbestaan van Tata Steel in IJmuiden, nu het RIVM in een onderzoek concludeert dat stof dat neerdaalt in de regio onwenselijk is voor de gezondheid van kinderen.
"Het onderzoek van het RIVM laat aan duidelijkheid niets te wensen over", reageert gedeputeerde Jeroen Olthof van de provincie Noord-Holland. "Kan staalindustrie in de IJmond nog bestaan? Wat mij betreft alleen nog als de nadelige effecten op de gezondheid en de leefomgeving zo snel mogelijk en zo veel mogelijk verminderen. De grenzen zijn bereikt en er zijn forse keuzes nodig."
De Dorpsraad Wijk aan Zee is geschrokken van de resultaten. "Dit onderzoek, gecombineerd met eerdere onderzoeken, laat een stapelingseffect zien. Ondanks alle toezeggingen op verbetering is er de afgelopen twee jaar niks verbeterd", zegt Mirjam Gosen van de Dorpsraad.
"Wij roepen de overheid op om per direct maatregelen te nemen om het hier schoner te maken. En dat betekent om te beginnen sluiting van de vervuilende Kooks- en Gasfabriek 2." Die installatie ligt aan de kant van Wijk aan Zee en wordt al jaren als een van de grote oorzaken van overlast gezien.
Kankerverwekkende stoffen en lood
Volgens het RIVM is de hoeveelheid kankerverwekkende stoffen en metalen in dat neergedaalde stof, een stuk hoger dan op plekken waar geen staalindustrie staat. "Het risico op kanker neemt daardoor iets toe", zegt onderzoeker Janneke Elberse.
Met name in Wijk aan Zee heeft het RIVM verhoogde concentraties aangetroffen. Meetlocaties dicht bij het terrein van Tata Steel springen eruit. In Beverwijk, Velsen-Noord en IJmuiden zijn ook hogere concentraties gemeten, maar die zijn behalve voor lood duidelijk lager dan in Wijk aan Zee.
Lood is ook als de blootstelling laag is op lange termijn schadelijk voor kinderen. "Het kan leiden tot een lager IQ", zegt Elberse.
De hoeveelheden die er liggen zou je niet moeten willen.
Het RIVM keek om de risico's van het stof te bepalen specifiek naar kinderen omdat die minder wegen en een grotere kans hebben om het stof binnen te krijgen. "Ze stoppen het bijvoorbeeld met hun handen in hun mond."
"De hoeveelheden die er liggen zou je niet moeten willen", zegt de onderzoeker. Het gaat om zogenoemde Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Die heten volgens de onderzoeker niet voor niets zo. "Het nationale milieubeleid is erop gericht om ZZS zo veel mogelijk uit de leefomgeving te weren."
Toch worden de wettelijke normen die bepalen welk extra risico op kanker acceptabel is niet overschreden. Voor kinderen tussen de 1 en 12 ligt het geschatte risico tussen één extra geval van kanker per tienduizend mensen die levenslang blootgesteld worden en één extra geval van kanker per miljoen mensen die levenslang blootgesteld worden.
Daar moet volgens Elberse wel bij worden gezegd dat het onderzochte stof niet het enige is waaraan mensen in de IJmond worden blootgesteld. Zo is de regelmatig slechte luchtkwaliteit geen onderdeel van dit onderzoek. Een totaalbeeld van de verschillende risico's is er niet.
Al jaren klachten
Omwonenden van staalfabriek Tata Steel IJmuiden klagen al jaren over het stof. Ze treffen het aan op hun vensterbank, in hun tuin en op straat. Ze maken zich zorgen over hun gezondheid en die van hun kinderen.
Die zorgen zijn verder aangewakkerd door eerdere onderzoeken. Het RIVM concludeerde eerder dit jaar al dat de luchtkwaliteit vaak matig tot onvoldoende is. Ook hebben mensen vaker last van hoesten, benauwdheid of prikkende ogen.
De grenzen zijn bereikt en er zijn forse keuzes nodig.
Daarbij komt er gemiddeld 25 procent meer longkanker voor in de gemeenten rond de staalfabriek. In de dichtstbijzijnde postcodegebieden loopt dat op tot 51 procent, bleek vorig jaar uit cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland.
"We kijken hier naar een stukje van het geheel", zegt Elberse. "Het is een optelsom van onwenselijke dingen die we zien, maar het is niet aan ons om een conclusie te trekken. Dat is een vraag voor de politiek."
Toekomst Tata
Volgende week debatteert de Tweede Kamer over de toekomst van Tata Steel. Om het staalbedrijf toekomstbestendig te maken zijn miljarden nodig. Zoals het er nu uitziet gaat de huidige eigenaar die investeringen niet doen.
Tata Steel laat weten het onderzoek te gaan bestuderen. Ook zegt het bedrijf dat het al honderden miljoenen investeert om overlast in de omgeving tegen te gaan, onder meer in een overkapping waardoor de grafietregens zijn gestopt. Het wil in de kantlijn van dit rapport nog deze week in gesprek met het Rijk en de provincie over de maatregelen die het bedrijf verder nog wil nemen.
De maatregelen hebben er ook toe geleid dat de emissies van onder meer stof zijn afgenomen, zegt Tata Steel, maar dat ziet het RIVM niet terug in de stoffen die aangetroffen worden. "De kankerverwekkende stoffen en lood zijn iets structureels", zegt Elberse.
