Afghanen willen het land uit, maar dat lukt niet: 'Alles geprobeerd'

Door de opmars van de Taliban willen Afghanen het land verlaten. Zeker als ze bijvoorbeeld gewerkt hebben in het onderwijs voor meisjes. De Taliban accepteerde in het verleden niet dat meisjes naar school gaan. Ook voor de veiligheid van Afghanen die voor westerse opdrachtgevers hebben gewerkt, wordt gevreesd.

Vertrekken is alleen niet eenvoudig, blijkt uit gesprekken van betrokkenen met de NOS.

Les aan meisjes

Een van de Afghanen die wil vluchten is Ahmad Attai, een directeur van een school in een arme wijk in de Afghaanse hoofdstad. Hij heeft regelmatig contact met de Nederlandse Nadja Muller-den Blijker. Zij is loopbaancoach en kwam via het coaching for educators-initiatief in contact met Ahmad Attai. Ze kennen elkaar sinds 2019 en spreken elkaar regelmatig via Skype.

"Hij zei dat de enige manier om Afghanistan te redden is als ook vrouwen eindelijk een positie in de maatschappij in kunnen nemen, in de politiek en in zakendoen", vertelt Muller-Den Blijker. Daarom geeft hij meisjes les op de school, en die mogen daar alles doen wat niet mag van de Taliban. "Zoals dansen en prinsessenjurken dragen."

Attai is een bekend gezicht omdat hij veel aandacht heeft gekregen voor zijn streven om geld in te zamelen voor boeken en andere lesmiddelen. "De Taliban weten dat hij hiermee bezig was en hij staat daarom op hun lijst van alle 'educators'. Zijn familie moet daarom ook vluchten", zegt Muller-Den Blijker.

Visum voor Pakistan

Attai en zijn zussen, moeder en vrouw hebben een geldig visum voor Pakistan, zegt Muller-Den Blijker. "Maar hoe komen ze daar? Er zijn pas vluchten vanaf 5 september beschikbaar. Ze konden ook geen vakantievisum voor India krijgen, om van daaruit naar Pakistan te gaan. Gisteren dachten we nog dat de Taliban over een week in Kabul zouden aankomen, maar ze zijn er nu al. Het is verschrikkelijk."

Ze heeft vanochtend voor het laatst met de schoolleider gesproken. "We hebben nog steeds via WhatsApp contact. Hij is wanhopig. Hij probeert nog uitwegen te vinden, via wegen die minder zwaarbewaakt worden, om de grens over te komen."

Sinds Attai om hulp belde, zit Muller-Den Blijker onafgebroken achter de computer in de hoop tickets te boeken. "Maar niks lukt. Ik heb voorheen traumahulp aan Syrische vluchtelingen gegeven en weet wat zo'n situatie met mensen doet. Ik kan niet niets doen. Hij moet nu Kabul uit, dat is de eerste prioriteit."

Ahmadshah Zalmaan (38) herkent de onrust. Hij is restauranthouder in Rotterdam, maar zijn oom, tante, neef en nichten wonen in Kabul en Jalalabad. "Ik woon 24 jaar in Nederland en mijn broers en zussen wonen ook in Europa. Ik heb sinds eergisteren geen contact meer met mijn familie en vrienden in Kabul, ik kan ze niet meer bereiken."

De neef van Zalmaan werkt in Kabul voor een Amerikaans bedrijf. "Dus hij loopt risico, net als mijn nicht die arts is. Werkende vrouwen zijn een probleem voor de Taliban. Ik weet niet hoe het met ze gaat. Mijn tante is op leeftijd, zij loopt normaal gesproken minder gevaar, maar je weet niet hoe dat nu is, het is allemaal nieuw daar."

Zalmaan kwam op 15-jarige leeftijd in zijn eentje als vluchteling naar Nederland. "Ik heb hier een eigen bedrijf opgezet, mijn leven opgebouwd. En nu lees en zie ik al die ellende daar, precies wat ik 22 jaar terug heb meegemaakt. Dat is erg emotioneel. Ik praat erover met mijn vrouw, zij snapt wat ik heb meegemaakt, al heeft zij de oorlog niet zo bewust beleefd als ik."

Een paar weken terug stonden er al lange rijen bij het kantoor waar paspoorten aangevraagd konden worden in Afghanistan:

Hij wil helpen, maar dat is in de huidige situatie moeilijk. Ook zijn familieleden die daar nog zitten ondervinden dat. "Niks kan, alles is dicht, je kunt geen geld opnemen bij banken. Ze kunnen geen kant op. Ik was van plan om binnen nu en een paar jaar terug te gaan, want de situatie leek daar beter."

Er zijn weleens Afghaanse veteranen in zijn restaurant komen eten. "Dan vroeg ik hen of ik terug kon gaan. Zij zeiden dat er plaatsen zijn waar het veilig zou zijn. Kabul leek veilig, dat zei mijn neef ook", zegt Zalmaan geëmotioneerd. "En nu is dat ook weer compleet veranderd."