Vijf Nederlandse besmettingen in Tokio, maar rol vliegtuig staat nog niet vast
Opnieuw een Nederlander die in Tokio positief is getest op het coronavirus. Na skateboardster Candy Jacobs, taekwondoka Reshmie Oogink, roeier Finn Florijn en een staflid van de roeiploeg, blijkt ook NOS-commentator Jeroen Elshoff een positief testresultaat te hebben gekregen.
Wat alle besmette Nederlanders op de Olympische Spelen gemeen hebben, is dat ze vorige week in KLM-vlucht KL861 naar Tokio zaten. Ongeveer 11 uur lang waren ze samen in hetzelfde vliegtuig, maar of ze daar hun besmetting hebben opgelopen valt niet zomaar te zeggen, volgens deskundigen, al is het zeker niet uit te sluiten.
Het RIVM wil niet op de kwestie ingaan, want die is naar de smaak van het instituut niet urgent. Wel verwijst de gezondheidsorganisatie naar onderzoek dat het Nederlandse Lucht en Ruimtevaartcentrum (NLR) in juni deed in samenwerking met het RIVM. Dat bevestigde eerdere resultaten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en luchtvaartorganisatie IATA: het risico op besmetting aan boord van een vliegtuig is relatief klein.
Niezen of hoesten zonder mondkapje
Ook KLM verwees gisteren naar dat onderzoek en benadrukt de veiligheid en gezondheid van iedereen aan boord serieus te nemen, onder meer door de toestellen grondig te reinigen. Verder laat de maatschappij alleen mensen toe die geschikte gezichtsbescherming dragen en moet men zich aan boord aan de coronamaatregelen houden.
"Tijdens de vlucht wordt de lucht in onze vliegtuigen voortdurend ververst met verse lucht die van buiten wordt aangezogen", legt KLM verder uit. Daarbij wordt gebruikgemaakt van zogenoemde HEPA-filters, die volgens KLM 99,99 procent van de virussen en bacteriën opvangen.
Aan boord wordt de lucht inderdaad veel beter ververst dan op andere plekken, zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. "Dat was ook voor corona al zo. Gemiddeld wordt de lucht iedere 2 tot 3 minuten ververst, en een stukje gerecirculeerd. Maar je zit natuurlijk wel met zijn allen op elkaar. Als je buurman zit te niezen of hoesten zonder mondkapje, dan komt dat wel jouw kant op."
Risico op luchthavens
"Het protocol is goed, maar niet 100 procent dekkend", vindt hij. "Maar als iedereen zich aan de richtlijnen houdt, is de kans op besmetting klein. Er zijn ook geen gevallen bekend van grootschalige besmettingen aan boord, behalve vorig jaar een keer op een vlucht van Griekenland naar Engeland." Die vlucht zat vol feestende mensen die geen mondkapje droegen.
Veldepidemioloog Amrish Baidjoe wijst er ook op dat met luchtverversing niet alle risico's zijn weggenomen. "Het risico op besmetting aan boord hangt ook af van de maatregelen die je neemt voordat je aan boord gaat. Reduceer je bijvoorbeeld vooraf je sociale contacten? Als je dat niet doet, wordt het risico groter. En hou je je aan de maatregelen? We weten dat we hier in Nederland op dit moment laconiek mee omgaan."
Verder wijst Baidjoe ook op de besmettingsrisico's op luchthavens, dus wat TeamNL betreft op Schiphol. "Vliegvelden doen echt hun best, maar ze draaien hun piekmomenten in de zomer. Je staat in de rij bij de douane, bij het inchecken en het boarden. Je draagt wel een masker, maar niet altijd even goed, ook daar kunnen besmettingen plaatsvinden", aldus Baidjoe.
Beter bron- en contactonderzoek
Ook Melkert ziet dat. "Gedrag speelt ook een rol. Hebben mensen in het vliegtuig op hun plek gezeten met hun mondkapje op? Is het vliegtuig goed schoongemaakt? En bij het landen zie je dat mensen meteen hun bagage pakken en daarbij dringen in het gangpad. En dan kom je bij de douane, ook daar staan mensen weer in de rij. Met andere woorden: zo'n besmetting kan overal zijn gebeurd."
"Onderzoek zal leren of de kans op een besmetting in het vliegtuig echt zo gering is", zegt veldepidemioloog Baidjoe. "Als iemand de deltavariant heeft, heeft die meer virusdeeltjes bij zich, en die worden ook uitgescheiden." Hij pleit in dat kader ook voor beter bron- en contactonderzoek voor reizigers.
De GGD Kennemerland voert in Nederland normaal gesproken dit onderzoek uit als een positief getest persoon besmettelijk in het vliegtuig heeft gezeten, maar volgens een woordvoerder gaat dat nu niet op. Omdat de Nederlandse Olympiërs nog niet positief waren toen ze naar Japan gingen, is de Japanse evenknie van de GGD nu verantwoordelijk, stelt hij.
