Elke dag te maken met huiselijk geweld, maar meldingen helpen niet
Het aanhoudende geweld in het leven van de twee Haagse zusjes Amber en Rania, dat aanleiding is voor excuses van Veilig Thuis, begint volgens beiden al toen zij kleuters waren. Zowel hun vader als hun moeder maakt zich er schuldig aan. Op haar 11de besluit de wanhopige Rania de kindertelefoon te bellen. Het is de start van een reeks negatieve ervaringen met instanties, die in haar ogen niet of volstrekt onvoldoende ingrijpen tegen de kindermishandeling.
Een jeugdbeschermer van het Crisis Interventie Team (CIT) gaat met het gezin aan de slag. Het verslag van zijn gesprek met Rania klinkt alarmerend: "Ze wordt gepusht om te leren en te werken, soms wel zes uur per dag. Ook wordt ze geslagen en dat bijna iedere dag. Meestal met de hand, maar soms ook met een kleerhanger."
Desondanks besluit diezelfde medewerker na een aantal gesprekken dat verdere bemoeienis van de jeugdbescherming niet nodig is. Vader (moeder weigert met het CIT te spreken) heeft beterschap beloofd en dat is voor hem voldoende. De kinderen zijn het daar ook mee eens, is de suggestie in het verslag: "De jeugdige is tevreden over de geboden hulp."
'Aan ons lot overgelaten'
Amber en Rania (niet hun echte namen) krijgen die rapportage niet te lezen en zijn stomverbaasd over de inhoud die zij nu tien jaar later voor het eerst onder ogen hebben gekregen. Amber: "Waar haalt hij dit vandaan, dat wij tevreden waren? Ons is destijds niets gevraagd, tot zover je zoiets überhaupt met een 11-jarige kunt bespreken. Het was een schandalige beslissing om het dossier te sluiten, een beslissing die een enorm negatieve impact heeft gehad op ons verdere leven. Wij werden na onze noodkreet simpelweg aan ons lot overgelaten."
In de zeven jaar daarna durven de zusjes niet meer aan de bel te trekken. Hun vader en moeder controleren dat ook, door bijvoorbeeld in Rania's telefoon te kijken of daar onbekende nummers in staan.
Als het te erg werd, ging ik aan hun armen hangen.
De situatie in het gezin escaleert verder als hun jongere zusje rond haar 15de probleemgedrag begint te vertonen, inclusief weglopen, veel ruziemaken en contact met oudere mannen. "Het absolute dieptepunt", zegt Rania terugblikkend, "was een moment waarop mijn ouders haar uitscholden voor 'hoer' en haar sloegen. Zo hard, dat ze hen smeekte op te houden. Ik stond erbij en wist niet wat ik moest doen. Dat was echt traumatiserend, ik kan het nog steeds met geen mogelijkheid een plek geven."
Later wordt Rania weerbaarder. "Als het te erg werd, ging ik aan hun armen hangen, desnoods terugvechten. Dan kreeg ik ook klappen, maar dat kon me minder schelen."
Wijkagent
Zelfs als zij vanaf 2018 - ze zijn dan inmiddels meerderjarig - wel weer contact durven op te nemen met de politie, de jeugdbescherming en Veilig Thuis, verandert er weinig. Tot verbijstering van de zusjes lijkt iedereen de problemen opnieuw met eindeloos praten op te willen lossen. De wijkagent verwijt Rania "alleen maar wraak te willen nemen" omdat zij overweegt aangifte te doen tegen haar vader.
Het eerste aanspreekpunt voor de situatie in het gezin, een medewerkster van Jeugdbescherming west (JBW), zegt volgens Amber en Rania steeds dat ze het razend druk heeft, laat soms maanden niets van zich horen en houdt stevig vast aan de 'gezinsgerichte aanpak' van haar werkgever. In een zelf uitgegeven boekje schrijft JBW over die werkwijze: "Vanuit een open en verbindende houding erkennen we ieder in zijn of haar standpunt, zonder deze gelijk te geven. We kiezen dus nadrukkelijk geen partij en geven iedereen het gevoel 'er te zijn voor hen allemaal', met als gedeeld doel de blijvende veiligheid van de kinderen."
Niet meer uit kamer
Ondertussen kunnen de oudste zusjes geen kant op. Ze wonen tijdelijk bij familieleden, die vergeefs proberen te bemiddelen. Een poging om voorrang te krijgen voor een corporatiewoning strandt. De gemeentelijke commissie die daar over oordeelt, laat de meisjes weten: "Het moet echt gaan om een noodsituatie. Dat is bij u niet het geval."
Op den duur werd de situatie onhoudbaar, zegt Rania. "We sloten ons hele of halve dagen op in onze kamer. Amber rende af en toe naar beneden om eten te halen, want ik durfde niet meer. Slapen deden wij altijd bij elkaar, zo bang waren we voor onze ouders." Uiteindelijk weet de maatschappelijk werkster op school woonruimte voor ze te vinden. "De eerste instantie die ons concreet met iets heeft geholpen."
Ze dienen een klacht in over Jeugdbescherming west, maar die wordt om procedurele redenen afgewezen. Wel nodigt JBW ze uit voor een gesprek, maar van praten hebben ze inmiddels meer dan genoeg. Ze krijgen wel excuses van Veilig Thuis. En ook van de jeugdbescherming voor wat er in 2011 is misgegaan, al kan JBW de gang van zaken destijds niet goed reconstrueren omdat de medewerker in kwestie niet langer in dienst is.
Spiegel
Daarom wenden de twee zich nu tot Kamerleden, de Nationale Ombudsman en de journalistiek. In de hoop dat een 11-jarige die nu in 2021 voor zichzelf durft op te komen, wél wordt beschermd.
Van een medewerkster van Veilig Thuis kregen ze tijdens het 'excuusgesprek' complimenten voor de energie die ze stoppen in deze roep om verandering: "Ik vind het heel bijzonder en goed dat er nu eens een klacht komt van kinderen uit een gezin dat met jeugdzorg te maken hebben gehad. Dat houdt ons een spiegel voor. Dat zou vaker mogen gebeuren."
