Klimaatplannen moeten EU koploper maken, Nederland stoot nu bovengemiddeld veel uit
De Europese klimaatplannen die vandaag worden gepresenteerd, zorgen ervoor dat de EU voorop gaat lopen in de wereld. Dat verwacht het Planbureau voor de Leefomgeving. Op dit moment stoot de EU per hoofd van de bevolking nog altijd meer CO2 uit dan de rest van de wereld, maar als gevolg van de nieuwe plannen zal die uitstoot naar verwachting snel gaan dalen, terwijl veel landen in de rest van de wereld nog gelijk blijven of zelfs een tijdje stijgen.
Was de Europese uitstoot in 1990 nog twee keer zo hoog als het wereldwijde gemiddelde, in 2019 was dit nog ongeveer een kwart meer (zie kader). "Als het in 2030 is gelukt om 55 procent minder uit te stoten, dan zitten we waarschijnlijk onder het wereldwijde gemiddelde", zegt Pieter Boot van het planbureau. "Dat is best wel goed van de EU. Maar het is ook logisch, want Europa is een rijk continent, en zal daarom voorop moeten lopen."
Dat rijke landen geacht worden het voortouw te nemen, is algemeen aanvaard bij de wereldwijde klimaatonderhandelingen. Dat heeft twee redenen. Enerzijds hebben rijke landen al sinds de industriële revolutie de meeste broeikasgassen uitgestoten en bestaat er dus een historische verantwoordelijkheid, is de gedachte. Anderzijds kunnen vooral rijke landen zich de investeringen veroorloven die kunnen leiden tot schonere productie.
China
In andere delen van de wereld worden eveneens klimaatdoelen gesteld. Ook door bijvoorbeeld Aziatische landen als China, waar de uitstoot nog altijd fors groeit. Wat daarbij overigens soms wordt vergeten is dat een deel van die uitstoot komt door het maken van producten voor de West-Europese markt. CO2 wordt geteld in het land waar de uitstoot de lucht ingaat, en niet in landen waar producten worden gebruikt.
- NOS
- NOS
- NOS
In andere delen van de wereld, zoals in India en Afrika, zijn de emissies nu nog laag. Maar de bevolking groeit er hard, de welvaart neemt toe, en daarmee ook de broeikasgassen. Ook hebben veel landen inmiddels wel ferme klimaatdoelen, maar ontbreekt het nog geregeld aan concreet beleid om die daadwerkelijk te halen. Zo heeft het Verenigd Koninkrijk - geen EU-land meer - een forser doel dan de EU, namelijk 78 procent reductie in 2035. "Maar het beleid om daar daadwerkelijk te komen, heeft het VK nog niet op orde", zegt Boot.
De EU komt nu dus wel met concrete plannen voor 2030. Toch is het volgens correspondent Aïda Brands in Brussel nog maar de vraag of het klimaatdoel hiermee gehaald wordt. "Het gaat nu nog maar om wetsvoorstellen, die eerst nog aangenomen moeten worden. Er zal nog zeker twee à drie jaar overheen gaan, voordat ze daadwerkelijk van kracht zijn. Dat betekent dat er daarna nog maar zes jaar over is voor de uitvoering, en dat is erg kort."
Ook wijst Brands erop dat voor lidstaten nu pas goed duidelijk is geworden hoe verstrekkend klimaatbeleid is. Zo was Nederland voorstander van een aangescherpt doel in 2030, en wilde het zelfs in een kopgroep van landen. Maar in eigen land werd het doel uit het Urgenda-vonnis voor 2020 niet gehaald.
Nederlandse uitstoot hoger dan EU-gemiddelde
Wat de Europese plannen precies voor Nederland betekenen, is nog niet duidelijk. Wel bleek recent uit nieuwe cijfers dat de uitstoot in ons land in vergelijking met de rest van de EU relatief hoog is, en dat Nederland per hoofd van de bevolking een derde meer uitstoot dan het EU-gemiddelde.
Het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld wist sinds 1990 driemaal zo snel z'n broeikasgassen omlaag te brengen als Nederland. Ook andere buurlanden zijn sneller. "Nederland verandert echt langzamer dan het gemiddelde land in de EU", zegt Boot. "Terwijl je eigenlijk als rijk land bij de voorhoede zou willen zitten."
En wereldwijd? Een Nederlander stoot bijna twee keer zoveel uit als de gemiddelde wereldburger. Wel zal het voor Nederland relatief eenvoudig zijn om snel een grote klapper te maken. Vooral het sluiten van kolencentrales zal enorm schelen, zegt Boot. "Dat hebben we ook gezien in het VK. Daar zijn vrijwel alle kolencentrales al dicht."