Kan je meteen dansen na je Janssen-prik? 'Dat is akelig snel'

• Rikki Hendriks

"Dansen met Janssen", riep demissionair minister De Jonge vorige week. Want na één prik met Janssen is het mogelijk om met je vaccinatiebewijs via de CoronaCheck-app te schreeuwen in een stadion of te dansen in een club, zonder je te laten testen.

Meteen lekker losgaan is waarschijnlijk de belangrijkste reden voor tienduizenden mensen om te kiezen voor Janssen, het vaccin waarvan maar één prik nodig is. Vorige week werden de lijnen voor een Janssen-vaccin opengezet, en na zeven dagen zijn er ruim 233.000 afspraken gemaakt. Maar is het wel zo veilig om meteen na je prik alle afstandsregels los te laten?

De bescherming van 66 procent tegen besmetting en 85 procent tegen ernstige ziekte is niet meteen na je Janssen-prik bereikt. Dat werd ook altijd zo gecommuniceerd: "Vanaf twee weken na de prik bent u beschermd tegen het coronavirus", schrijft de Rijksoverheid over Janssen.

Waarom kun je dan toch al een dag na je prik doorrollen naar de club? "Direct na de vaccinatie ben je zodanig goed beschermd, dat wij het verantwoord vinden om je naar binnen te laten", zegt een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid. "Het laatste gedeelte van bescherming afwachten vinden we niet nodig."

Huub Savelkoul, hoogleraar immunologie van de Wageningen Universiteit, zegt dat dat niet klopt. "Dat is akelig snel", zegt hij. "Ik zie geen wetenschappelijk inhoudelijke reden waarom die injectie zo snel bescherming zou geven." Volgens de immunoloog neemt het proces tijd in beslag. "Je spuit dat vaccin je arm in. En dat moet daarna lekken naar de bloedbaan, verspreiden in je lichaam en een immuunreactie in gang zetten."

"Je bent niet onmiddellijk beschermd. Je immuniteit moet zich ontwikkelen en dat duurt enkele weken", zegt ook Gideon Kersten, hoogleraar vaccinontwikkeling aan de Universiteit Leiden.

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen twee soorten beschermingen, zegt Savelkoul. "Je bent sneller beschermd tegen een besmetting en het doorgeven van de besmetting, dat gaat om minimaal drie dagen. De bescherming tegen ernstige klachten duurt langer, minimaal zeven tot tien dagen."

"En de bescherming tegen ernstige klachten is wel de gouden reden waarom je vaccineert", benadrukt Savelkoul.

Kersten noemt het "niet heel elegant" om meteen de afstandsregels los te laten. "Maar de infectiedruk neemt natuurlijk wel af", zegt de vaccinoloog. Hij benoemt ook dat vooral jongeren nu het Janssen-vaccin nemen. "En die zullen toch niet zo snel heel erg ziek worden. Daarbij voorkomt het ook dat mensen sluiproutes nemen om naar feesten te gaan, dus in die zin kan ik het besluit wel een beetje begrijpen."

Het ministerie van Volksgezondheid benadrukt dat een vaccinatie überhaupt - ook na twee weken - niet volledig beschermt. "Ook testen zijn niet 100 procent betrouwbaar, dus het kan zijn dat je een valse negatieve test ertussen hebt zitten. En voor herstelbewijzen geldt dit net zo", zegt de woordvoerder.

Ook reizigers meteen naar Nederland

Het beleid beperkt zich niet alleen tot clubs: ook buitenlandse vakantiegangers uit oranje gebieden mogen meteen na hun eerste prik van Janssen, of tweede prik van een van de andere goedgekeurde vaccins, Nederland binnen. Voor vakantiegangers uit groene of gele gebieden is er helemaal geen vaccinatiebewijs nodig.

Daar is de Nederlandse overheid vrij uniek in: veel andere Europese landen wachten die maximale bescherming wel af. Griekenland en Italië zien reizigers na twee weken als volledig beschermd; Frankrijk zelfs pas vier weken na het Janssen-vaccin.

En niet alleen landen hanteren meerdere weken. Alma Tostmann, epidemioloog bij het Radboudumc, zegt dat het Nijmeegse ziekenhuis vier weken aanhoudt voor medewerkers die het Janssen-vaccin hebben gehad.

Nieuwe golf na de zomer?

Welke gevolgen kan deze regeling hebben voor het aantal besmettingen? Precieze consequenties zijn lastig te voorspellen, maar Savelkoul denkt dat Nederland de maatregelen überhaupt te snel laat varen. "We kunnen nu los in de vakantie, maar daar betalen we misschien in september een hele hoge prijs voor."

Ook Kersten denkt dat het aantal infecties na de zomer zal oplopen. "Maar als je kijkt naar de sterfgevallen en ziekenhuisopnames, dan denk ik dat het wel gaat meevallen."