Israëlische oppositiepartijen willen coalitie zonder Netanyahu vormen
In Israël groeit de kans dat er voor het eerst in twaalf jaar een regering wordt gevormd zonder premier Netanyahu. Oppositieleider Yair Lapid, die al kan rekenen op de linkse partijen, heeft de steun gekregen van de rechtse oppositiepartij van Naftali Bennett, die eerder nog achter Netanyahu stond.
Gezamenlijk willen de partijen een minderheidsregering vormen, mogelijk met gedoogsteun van Arabische parlementariërs. Lapid en Bennett zouden elkaar gaan afwisselen als premier, melden Israëlische media.
Dat zou het einde betekenen voor het premierschap van de 71-jarige Netanyahu, die al sinds 2009 het land leidt en eerder tussen 1996 en 1999. Geen enkele Israëlische politicus was zo lang de regeringsleider. Ook zou het mogelijk een oplossing bieden voor de politieke onrust die het land al ruim twee jaar beheerst, waarbij Israëliërs vier keer naar de stembus moesten.
Aanvankelijk was sprake van een patstelling omdat de twee grootste partijen, het rechtse Likud van Netanyahu en de middenpartij Blauw-Wit van Benny Gantz, het niet eens konden worden over samenwerking. Uiteindelijk kwamen ze een coalitie overeen, die al snel uiteen viel. Bij de verkiezingen van afgelopen maart werd Netanyahu opnieuw de grootste, maar de door hem gewenste rechtse coalitiepartners behaalden te weinig zetels om gezamenlijk tot een meerderheid te komen.
Veranderingscoalitie
Het mandaat voor het vormen van een regering werd begin deze maand teruggeven aan de president. Daarop kreeg Lapid de opdracht een coalitie te smeden. Zijn deadline verloopt woensdag.
In een videoverklaring zei Bennett er "alles aan te willen doen" om tot een overeenkomst met Lapid te komen. De politicus spreekt over een "veranderingscoalitie", waarmee een einde kan worden gemaakt aan de dominantie van Netanyahu. Het enige alternatief zou het uitschrijven van nieuwe verkiezingen zijn, aldus de politicus.
De partijen staan op verschillende thema's ver uit elkaar, maar worden verenigd in hun afkeer van samenwerking met Netanyahu. Reden daarvoor is de slepende corruptiezaak tegen de demissionaire premier. Netanyahu wordt beschuldigd van omkoping en het aannemen van steekpenningen. Dat proces kan nog jaren duren.
Historicus Bart Wallet, docent Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam, noemt het in Nieuwsuur "een flinke stap in het politieke proces van Israël" als deze coalitie het haalt. "Het is een zeer uitzonderlijke samenwerking van uiterst links tot rechts, seculiere partijen met gematigd religieuze partijen, Joden en Arabieren."
De partijen hebben weinig gemeen en zullen over gevoelige kwesties, zoals de toekomst van de bezette gebieden, "geen stappen zetten", verwacht Wallet. "Ze zullen inzetten op het handhaven van de status quo."
'Verraad'
Een woordvoerder van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO zegt tegen persbureau Reuters niet blij te zijn met een regering met Bennett als premier. "Zo'n regering is niet anders dan een coalitie onder Netayanhu." De rechtse politicus is een groot voorstander van de uitbreiding van de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.
Ook Netanyahu heeft kort na de aankondiging van Bennett in een videoverklaring hard uitgehaald naar zijn vroegere bondgenoot. De premier beticht Bennett van het "verraden" van de rechtse samenwerking in de Israëlische politiek. "Niemand zou op jou hebben gestemd als ze wisten dat je deze stap zou zetten", aldus Netanyahu.
De premier gaat nog alles proberen om parlementsleden voor zíjn kamp te winnen, verwacht historicus Wallet. "Hij heeft maar een paar zetels nodig en heeft nog trucs achter de hand. Maar zoals het er nu naar uitziet heeft hij weinig kans om hier goed uit te komen. Nog nooit hing zijn politieke leven zo aan een zijden draadje."
