Speaker of vaatwasser kopen? Mogelijk langere levertijd door chiptekort

• Nando Kasteleijn en Kees Rottinghuis

  redacteuren Tech en Economie

De gevolgen van het wereldwijde chiptekort hebben zich de afgelopen tijd als een olievlek verspreid. Naast de auto-industrie hebben ook fabrikanten van huishoudelijke apparatuur en consumentenelektronica er last van.

Uit een inventarisatie van de NOS onder Nederlandse retailers blijkt dat de ene partij er weinig van merkt, terwijl de ander behoorlijk getroffen wordt. "De levertijd van producten is nog nooit zo slecht geweest", zegt Hans Peter Rietveld, bij audiospeciaalzaak Hifi Klubben verantwoordelijk voor de Nederlandse winkels. "Onze inkoop en planning zit in Denemarken, ik kan me voorstellen dat het daar elke dag crisis is."

Volgens Rietveld heeft speakerfabrikant Sonos er heel veel last van. De fabrikant bevestigt dit maar zegt dat de situatie wel verbetert. Nintendo heeft gewaarschuwd dat de tekorten gameconsole Switch kunnen raken.

Branche verrast

Franchiseketen Witgoed specialist zegt dat met name vaatwassers lastig te krijgen zijn. Ed Bindels, topman van Apple-retailer Amac, ziet vertragingen in de levering van laptops en desktopcomputers die zelfontworpen chips van de fabrikant aan boord hebben. Bol.com heeft ook voorraadproblemen.

Volgens Stefan Verhoeven, directeur van Miele Nederland en voorzitter van branchevereniging voor huishoudelijke appratuur, is de branche verrast door de gestegen vraag. Verhoeven zegt dat klanten tot na de zomer rekening moeten houden met langere levertijden.

Andere partijen zien minder leverproblemen. Zo zegt Herman Bramer, topman van BCC, dat de keten "het een klein beetje" merkt, maar dat het wel te overzien is. "Als de ene vaatwasser er niet is, leveren we een ander model." MediaMarkt zegt eventuele voorraadproblemen goed te kunnen opvangen. Coolblue reageerde niet op vragen van de NOS.

Waarom de een er meer last van heeft dan de ander, kan verschillende oorzaken hebben. Het kan per leverancier en zelfs per model verschillen of een product makkelijk te krijgen is. Daarnaast hebben kleinere winkelketens of zelfstandige winkels minder inkoopkracht, die zijn dus eerder door hun voorraad heen.

De chiptekorten zijn er al maanden, ze worden veroorzaakt door de vraag, die veel groter is dan het aanbod. De auto-industrie blijft de hardst getroffen sector; afgelopen maand kostte het tekort in de VS 27.000 mensen hun baan.

Deze week legde VDL NedCar in Born de productie voor de tweede keer in korte tijd stil. Volgens Stan Berings, die voor adviesbureau PwC de auto-industrie volgt, is het een teken dat de problemen in die branche groot zijn.

De tekorten daar zijn ontstaan doordat de autobranche begin vorig jaar massaal orders annuleerde door de coronacrisis, en vervolgens achteraan moest aansluiten toen de markt weer aantrok. Toen bleek de consumentenvraag enorm te zijn toegenomen: mensen zitten veel meer thuis en steken hun geld in nieuwe apparatuur.

Grote chipfabrikanten verwachten dat de problemen tot volgend jaar kunnen duren en misschien zelfs langer. Een oplossing die op korte termijn de drukte uit de markt haalt, lijkt er niet te zijn.

Een chip produceren is een ingewikkeld en langdurig proces, vertelt Bram Nauta. Hij is hoogleraar elektrotechniek aan de Universiteit Twente en houdt zich bezig met chipontwerp.

Het maken van een chip is vergelijkbaar met de restauratie van een schilderij: het gaat laagje voor laagje, legt de hoogleraar uit. "Je brengt een nieuwe laag aan, schuurt het weer wat op en polijst het. Op de chip moet je atoom voor atoom een laagje 'verf' aanbrengen. Het gaat allemaal heel langzaam, het is een heel langdurig proces."

Gaat er iets fout bij de productie? Dan kom je daar pas aan het einde achter, zegt Nauta. Dan begin je weer van voor af aan. Er moet dus heel veel worden getest om tot de juiste productieformule te komen.

TSMC, een belangrijke chipfabrikant in Azië, heeft niet alleen te maken met enorme vraag. Het bedrijf, gevestigd in Taiwan, heeft ook te maken met grote droogte.

De problemen hebben ook de politiek op scherp gezet. Deze week kondigde de Europese Commissie een alliantie aan met de chipindustrie en de academische wereld. Veel plannen zijn nog onduidelijk, die moeten de komende tijd worden uitgewerkt. De VS heeft al 50 miljard dollar gereserveerd voor de eigen chipindustrie.

Automakers kiezen inmiddels een andere route, schrijft persbureau Bloomberg. Zo laat Nissan een navigatiesysteem weg uit duizenden auto's, Renault levert bepaalde suv's zonder groot scherm achter het stuur en Peugeot is teruggevallen op analoge snelheidsmeters.