Deze verzetsvrouwen redden duizenden levens, maar raakten vergeten

Ze verborgen onderduikers in hun eigen huis, fietsten met wapens en voedselbonnen door het land, beraamden aanslagen en smokkelden Joodse kinderen weg om ze op een veilige plek onder te brengen. En dat alles met gevaar voor eigen leven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen veel vrouwen in verzet tegen de bezetter, maar hun verhalen kwamen na de oorlog lang niet altijd terug in de geschiedenisboeken.

Volgens historicus Marjan Schwegman is het moeilijk om te zeggen hoeveel verzetsvrouwen er precies waren, maar zij schat dat zeker een derde van de mensen in het verzet vrouw was.

"Dat de verhalen van vrouwen onderbelicht bleven, komt mede doordat in de oorlog vanwege de veiligheid zo weinig mogelijk werd opgeschreven", zegt Schwegman. "En daarna wilden veel verzetsleden niet praten over de veelal verdrietige dingen die ze hadden meegemaakt. Daar komt bij dat vrouwen vaak bescheiden waren, ze vonden het vanzelfsprekend dat ze tijdens de oorlog mensen hielpen."

Malou Petter dook in de verhalen van twee bijzondere vrouwen in het verzet: Jacoba van Tongeren uit Amsterdam en Heleen Kuipers-Rietberg ('tante Riek') uit Winterswijk. Hun indrukwekkende verhaal zie je in de video:

Schwegman verdiepte zich al in haar studietijd in de verhalen van verzetsvrouwen en schreef een boek over verschillende van hun activiteiten. Als eerste vrouwelijke directeur van het NIOD, het oorlogsdocumentatiecentrum, maakte ze zich ook hard voor meer aandacht voor verzetsvrouwen.

Net na de oorlog werden vaak enkel de mensen die zich fulltime bezighielden met illegale activiteiten als verzetslieden beschouwd. "Vrouwen die tussen andere bedrijven door, als koerierster wapens of geheime zenders verplaatsten op de fiets, werden daardoor niet gezien als onderdeel van het verzet."

Op Pinterest lichten we de verhalen van twintig verzetsvrouwen uit. Het is een dwarsdoorsnede van de vele vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in verzet komen tegen de bezetter. Bekijk de pagina hier.

De laatste jaren is er meer aandacht voor de vrouwen binnen het verzet. Volgens Schwegman komt dat mede doordat ons beeld over het verzet verandert. Net na de oorlog ging de belangstelling vooral uit naar spectaculaire, vaak gewapende verzetsacties. Tegenwoordig is er meer aandacht voor het ongewapende, maar ook gevaarlijke verzorgingswerk, dat gericht was op alles dat kwam kijken bij het verzorgen van onderduikers, van het vervalsen van papieren tot het verkrijgen van levensmiddelen.

Wat Schwegman betreft moet het beeld van wat verzet is dus worden bijgesteld. Dat kan door te kijken naar de verzetsvrouwen, zegt ze. Zij waren actief op veel verschillende gebieden waar hun bijdragen van essentieel belang waren. "Zonder bijvoorbeeld koeriersters zou het leeuwendeel van de verzetsactiviteiten niet mogelijk geweest zijn, toch werd hun werk slechts als 'ondersteunend' gezien."