Al jaren verboden insectenverdelger nog steeds gevonden in grutto's

In drie dode grutto's en elf niet uitgekomen grutto-eieren is DDT aangetroffen, een insecticide die al zo'n vijftig jaar niet meer mag worden gebruikt in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van het Louis Bolk Instituut en het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM). Het onderzoek werd gestart omdat het slecht gaat met de gruttopopulatie.

"Het is verontrustend dat in alle monsters DDT zit. De concentraties die we gevonden hebben, hebben voor volwassen grutto's geen acute of chronische effecten, maar voor de concentraties in de eieren valt een effect op de reproductie van de grutto niet volledig uit te sluiten. Daarvoor is meer onderzoek nodig", zegt Joost Lommen van het Centrum Landbouw en Milieu tegen Omrop Fryslân. De dode vogels en eieren zijn gevonden door vrijwilligers, in het broedseizoen vorig jaar.

DDT maakt eierschaal dunner

In het vervolgonderzoek moet duidelijk worden, door naar een grotere groep grutto's te kijken, of er een verband is tussen de dikte van de eierschaal en de hoeveelheid DDT in het ei. Uit eerder onderzoek bleek dat DDT de eierschaal van roofvogels dunner maakt. Een ei kan daardoor makkelijker breken.

Uiteindelijk wil CLM weten of DDT invloed heeft op de reproductie van de grutto, een beschermde soort. 85 procent van de Europese gruttopopulatie broedt in Nederlandse graslanden. Er zijn steeds minder grutto's, onder meer door intensivering van de landbouw.

Het spul gebruiken mag dus eigenlijk nergens meer in Nederland en toch wordt het nog gevonden. "De stof blijft heel lang in ons milieu. Het breekt niet snel af. Ook in de Nederlandse bodem zijn concentraties DDT gevonden. Een weidevogel kan het binnenkrijgen doordat hij een regenworm of emelt eet die DDT in zich heeft. Ook wordt het overgedragen van de moeder, via het ei, op het kuiken." Niet alleen in Nederland wordt DDT nog aangetroffen. Ook op allerlei andere plekken blijkt het spul in (water)bodems te zitten.

Het probleem is daarom lastig op te lossen, zegt Lommen. "Het is al verboden, dus we hebben niet zoveel knoppen meer om aan te draaien." De verwachting is dat DDT langzaamaan uit de grond verdwijnt en ook vogelmoeders geven het vermoedelijk op een gegeven moment niet meer door. Wanneer dat is, weet Lommen niet.

Weinig andere pesticiden

Toch is er ook goed nieuws. De grutto's en de eieren werden onderzocht op 727 pesticiden. Slechts twee daarvan werden ook aangetroffen. Behalve DDT werd bij een vogel Deet gevonden. "Op de boerenzwaluw of op vleermuizen of mezen zagen we tijdens eerdere CLM-studies veel meer stoffen. In de grutto's vonden we er maar twee. Op zich waren we daar blij verrast door."