AIVD: voedingsbodem voor extremisme groeit, ook door corona
Onder de Nederlanders die afgelopen jaar protesteerden tegen coronamaatregelen bevindt zich een kleine groep die intimidatie, bedreiging of geweld goedpraat of zelfs bereid is die middelen toe te passen. Zo kan een voedingsbodem ontstaan voor extremisme. Daarvoor waarschuwt de AIVD in zijn jaarverslag over 2020.
Het coronavirus werkt bij sommige Nederlanders als een katalysator voor anti-overheidsgevoelens. Wantrouwen en verzet tegen de overheid zijn breder en veelvormiger geworden. De AIVD ziet een verschil tussen 'denkers' en 'doeners'. De denkers zijn doorgaans hoger opgeleid en verspreiden antidemocratische ideeën via publicaties of podcasts. De doeners voeren acties uit in de openbare ruimte.
Volgens directeur-generaal van de AIVD Erik Akerboom is de groep actievoerders "hele curieuze samenstelling van allerlei deelgroeperingen":
Sommigen roepen aanhangers via sociale media op tot extremere acties, volgens de AIVD verpakt als 'het opperen van ideeën'. Dat verlaagt de drempel voor intimidatie, bedreiging en geweld. Agenten, wetenschappers, GGD-medewerkers, journalisten en politici zijn daarvan het slachtoffer. Ze worden lastiggevallen, thuis opgezocht of hun privéadressen worden gepubliceerd. Ook zijn daadwerkelijk teststraten in brand gestoken of vernield.
Rechts-extremisme
Rechts-extremisten sluiten zich aan bij de straatprotesten: "Extremistische ideeën bereikten ook een groter publiek omdat rechts-extremisten voet aan de grond kregen bij anti-overheidsdemonstraties. Zo bestaan er inmiddels complottheorieën over corona die een variant zijn op de zogeheten omvolkingstheorie."
Directeur-generaal van de AIVD Erik Akerboom ziet daar een gevaar in: "We zien een kleine groep individuen die geweld goedpraat of eraan meedoet. En dat in een cocktail met complottheorieën, dat zijn voedingsbodems die kunnen leiden tot extremisme."
De AIVD is bezorgd dat rechts-extremisten verder radicaliseren. "Dat maakt dat terroristische aanslagen door rechts-extremisten in Nederland op dit moment mogelijk zijn."
Jihadistisch terrorisme
Toch gaat de grootste dreiging voor de veiligheid in Nederland nog steeds uit van jihadisten, denkt de AIVD. De lockdown dempte weliswaar de jihadistische dreiging omdat jihadisten in binnen- en buitenland vaker thuis zaten en elkaar minder konden ontmoeten. Hun zichtbaarheid nam daardoor af.
Maar ook de inlichtingendiensten waren beperkt in wat ze fysiek konden: "Reisbeperkingen maakten in- en uitreizen een deel van het jaar moeilijker voor inlichtingenofficieren. Dat probeerden diensten te compenseren door vaker digitaal te spioneren", zo meldt het jaarverslag.
"We hebben nog steeds een grote groep in Nederland met jihadistische ideeën, zo'n 600 mensen", zegt Akerboom. "En nog zo'n 100 personen in het buitenland die druppelsgewijs terugkomen, dus die dreiging blijft actueel."
Spionage
De AIVD waarschuwt opnieuw voor de gevaren van spionage door China, Rusland, Iran en Noord-Korea. Die landen proberen technologie en kennis te stelen en bedreigen zo de Nederlandse economische veiligheid en welvaart. "Een offensieve strategie", aldus Akerboom.
De dienst kondigt aan dit jaar structureel onderzoek te doen naar de economische veiligheid van ons land en de komende jaren extra te investeren in effectief gebruik van technologie, data en medewerkers die daarmee aan de slag kunnen.