'Rapport over KPN bevestigt jarenlange geruchten over spionage China'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Dat het Chinese technologiebedrijf Huawei in het verleden gesprekken kon afluisteren van KPN-klanten is zorgelijk, zeggen deskundigen. Ook vinden ze dat de overheid meer moet doen tegen Chinese (economische) spionage in ons land.

"Al jaren wordt door inlichtingendiensten geroepen dat Huawei en andere Chinese telecombedrijven aan spionage doen. Het ontbrak altijd aan concreet bewijs. Dit rapport bevestigt de geruchten en maakt heel duidelijk hoe de Chinezen te werk kunnen gaan", zegt Sico van der Meer, cyberveiligheidsonderzoeker bij Instituut Clingendael.

Van der Meer doelt op een geheim rapport over KPN dat tien jaar na dato naar buiten is gebracht door de Volkskrant. Daar staat in dat Huawei in 2009 ongeautoriseerd, ongecontroleerd en ongelimiteerd mobiele nummers van KPN kon afluisteren, vanuit zowel China als in KPN-gebouwen. Het ging ook om de toestellen van toenmalig premier Balkenende, verschillende ministers en van Chinese dissidenten. Verder wist Huawei welke nummers werden afgetapt door politie en inlichtingendiensten.

Zicht kwijt

Het bedrijf verschafte zich ongeautoriseerd toegang tot het hart van het mobiele netwerk. "Omdat Huawei delen van gesprekken af mocht luisteren om te controleren of de kwaliteit goed genoeg was, konden ze alles in het netwerk zien wat ze wilden. KPN gaf alle technologie uit handen en raakte daarmee het zicht kwijt over wat Huawei precies deed", zegt cybersecuritydeskundige Ronald Prins.

Het is onduidelijk of het Chinese bedrijf ook daadwerkelijk de informatie heeft gebruikt. "Maar de informatie is natuurlijk wel interessant, dat is wel wat andere landen graag willen weten."

Het ministerie van Economische Zaken laat desgevraagd weten nader naar de zaak te gaan kijken. Volgens het ministerie zijn in 2019 maatregelen genomen. Telecomaanbieders zijn sindsdien verplicht om aanvullende beveiligingsmaatregelen te nemen, er worden extra hoge eisen gesteld aan leveranciers van diensten en producten, en ontwikkelingen in dreiging en techniek worden structureel gemonitord. Het is onduidelijk of die maatregelen worden aangepast naar aanleiding van dit rapport.

Het economische belang dat in de tijd van het rapport bij KPN speelde - Huawei bood de technologie aan voor 25 procent van de kosten van andere technologiebedrijven - zal bij veel bedrijven nog steeds meespelen, zegt Van der Meer. "China biedt producten aan voor bodemprijzen. Dat is hun strategie, zo worden concurrenten uit de markt geduwd", legt de deskundige uit. "Daarnaast werkt de technologie goed, maar met een achterdeurtje."

Daarom is het zo belangrijk dat bedrijven en instanties dit rapport te zien krijgen, zodat ze zich bewust worden van de veiligheidsrisico's die er kunnen zijn, zegt Van der Meer. "Het rapport bewijst dat Chinese technologie niet de betrouwbaarste is. Dat wil niet zeggen dat andere landen niet aan spionage doen, maar China is berucht om economische spionage."

Dat is spionage bij bedrijven om bijvoorbeeld hun ideeën te stelen. "Dan kijken ze naar onze innovatie, stelen ze die via digitale spionage, ontwikkelen ze dezelfde technologie en bieden die goedkoper aan. Dat voel je uiteindelijk als hele samenleving."

Ook Prins maakt zich daar druk om. "Straks is er geen westerse partij meer over om telecomapparatuur te leveren. Na 5G komt 6G en je ziet dat dat al helemaal door China wordt uitgedacht. We worden zo technologisch afhankelijk van China en geven ook de operationele kant uit handen vanwege de lage kosten. Juist deze rapporten laten zien dat je dat niet moet willen."

Het Nederlandse kabinet heeft al besloten dat Huawei niet betrokken mag zijn bij de aanleg van de gevoeligste delen van het 5G-netwerk, vanwege het risico op spionage. Wel mag het bedrijf onderdelen leveren voor het radio- en antennenetwerk. Volgens Van der Meer is het niet onwaarschijnlijk dat er een punt komt waarop er hardere maatregelen worden genomen tegen Chinese bedrijven. "Misschien moeten we als Nederland met bondgenoten besluiten dat bedrijven als Huawei volledig geweerd moeten worden uit alle technologie."

Ook Prins denkt dat er meer nodig is in de strijd tegen economische spionage. "We hebben veel meer overheidsbemoeienis nodig. Nu kiezen bedrijven voor Chinese technologie vanwege het kostenplaatje. Daar moet je als overheid strengere grenzen in aangeven."

Ook moeten de inlichtingendiensten meer gaan doen. zegt hij. "Want dit gebeurt niet alleen in de telecomsector. Ook bij de sectoren waarin wij als Nederland uitblinken, bijvoorbeeld de agrarische sector of de maritieme sector, wordt gespioneerd om onze ideeën te stelen."

Volgens Marietje Schaake, directeur Internationaal Beleid bij het Cyber Policy Center aan Stanford University, is het belangrijk dat de digitale regels duidelijker worden. "Alles wat de Europese Unie binnenkomt, zoals farmaceutische producten, speelgoed, chemicaliën, moet voldoen aan Europese standaarden. Die criteria zijn digitaal nog niet duidelijk genoeg. Bedrijven die de technologie maken lopen een stapje voor, de wetgeving holt daarachteraan."