NCTV: harde coronaprotesten breken met vroegere protestcultuur
De verstoringen van de openbare orde door de coronaprotesten zijn ernstiger en vasthoudender dan de demonstraties in de afgelopen decennia. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een studie die vandaag is gepubliceerd. De demonstraties tegen het coronabeleid vormen een trendbreuk met verzetsacties uit het recente verleden.
De NCTV heeft 'de verschillende gezichten van de coronaprotesten' in kaart gebracht. De dienst constateert dat sinds de uitbraak van corona het al langer bestaande maatschappelijk ongenoegen is verhard, zowel online als op straat. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen een vasthoudende bovenlaag die protesteert en een kleinere radicale onderstroom die neigt naar illegale acties.
Tegen de elite
De bovenlaag varieert van mensen die protesteren omdat ze in hun broodwinning worden getroffen en burgers die zich verzetten tegen bepaalde coronamaatregelen tot mensen die al langer wantrouwen koesteren tegen 'de elite', waarmee overheid, wetenschap en media worden bedoeld. Het verzet neemt verschillende vormen aan: er worden rechtszaken aangespannen, politici worden lastiggevallen er worden actiekranten gedrukt, maar het meest in het oog springend zijn de demonstraties en protesten op straat.
"Deze protesten zijn opvallend vasthoudend en blijven over een langere periode plaatsvinden, ook wanneer ze niet zijn toegestaan", schrijft de NCTV, die ook vaststelt dat de actiebereidheid door de pandemie is toegenomen. Soms grijpen voetbalhooligans, relschoppers, baldadige jongeren of complotdenkers de protesten aan om de confrontatie met de politie te zoeken, zoals gebeurde op het Malieveld en het Museumplein.
De protesten leiden "op een on-Nederlandse manier" steeds vaker tot openbare ordeverstoringen. De NCTV schrijft daarover: "De persistentie en intensiteit van de protesten is lange tijd niet in Nederland te zien geweest: waar in voorgaande jaren gemiddeld enkele keren de inzet van de Mobiele Eenheid (ME) nodig was om de orde te herstellen, is daar sinds juni 2020 al tientallen keren sprake van geweest."
Radicale onderstroom
Naast deze bovenlaag ziet de NCTV een radicale onderstroom van aanjagers die demonstraties, juridische procedures en e-mailacties niet ver genoeg vinden gaan. Zij roepen online op tot hardere acties als brandstichting, ze bedreigen politici en journalisten of verspreiden adresgegevens van politiemensen. De NCTV telt "honderden online kanalen waar in felle bewoordingen de vermeende internationale kwaadaardigheid van de overheid wordt besproken".
Maar het blijft niet beperkt tot online bedreigingen: zo is in Beek en Donk een snelteststraat vernield door zwaar vuurwerk, werd in Urk een teststraat in brand gestoken en ontplofte een explosief bij een vaccinatielocatie in Bovenkarspel. In maart is een man aangehouden op verdenking van een terroristisch misdrijf: volgens het Openbaar Ministerie wilde hij een aanslag plegen op een vaccinatielocatie in Den Helder.
'Trigger events'
De NCTV wijst ook op mogelijke trigger events die het maatschappelijk ongenoegen nog kunnen versnellen of verdiepen. Bijvoorbeeld een nieuwe besmettingsgolf of het invoeren van nieuwe of strengere coronamaatregelen, achteraf geconstateerde ernstige bijwerkingen van een vaccin of een economische crisis. In dat rijtje wordt ook de kabinetsformatie genoemd, maar de NCTV gaat daar verder niet op in.