Toezichtraad Facebook: verwijderen video met zwarte pieten was terecht
Facebook heeft terecht een 17 secondes durende video met zwarte pieten erin verwijderd. Dat oordeelt de Oversight Board, een door Facebook geïnitieerde toezichtraad die kan oordelen over moeilijke moderatiekwesties. Beide partijen benadrukken dat de raad onafhankelijk van de techgigant opereert.
De uitspraak gaat over een video die op 5 december door een Nederlandse gebruiker van Facebook is gedeeld. Daarin is een jong kind te zien dat Sinterklaas ontmoet en twee Zwarte Pieten.
'Beschadigend raciaal stereotype'
In een toelichting zegt de raad dat "hoewel Zwarte Piet een culturele traditie vertegenwoordigt die wordt gedeeld door veel Nederlandse mensen zonder duidelijk racistisch doel, het gebruik van blackface breed wordt gezien als een beschadigend raciaal stereotype".
Sinds vorig jaar augustus is het delen van stereotype versies van Zwarte Piet op Facebook en Instagram niet meer toegestaan. Om die reden vindt de raad dat Facebook het "voldoende duidelijk" heeft gemaakt dat content waarin blackface te zien is, verwijderd wordt tenzij het is bedoeld om het te veroordelen of aandacht te vragen voor de negatieve gevolgen van het fenomeen.
De meerderheid van de raad zag "voldoende bewijs" van schade om het verwijderen van de content te rechtvaardigen. Men is van mening dat de inhoud van de video karikaturen bevat die onlosmakelijk zijn verbonden aan negatieve en racistische stereotypen en die door delen van de Nederlandse samenleving worden gezien als ondersteunend aan systematisch racisme.
Het deel dat tegen het besluit was, stelt dat er juist onvoldoende bewijs is om de video te verwijderen. Deze groep zegt dat Facebooks uitgangspunt om mensen een stem te geven specifiek content beschermt waar anderen het niet mee eens zijn. Blackface is weliswaar beledigend, zegt dit gedeelte, maar brengt niet altijd schade toe.
Eerder dit jaar werden door Instagram onder dezelfde regels twee video's van de NOS waarin een zwarte piet te zien was, verwijderd. Voorafgaand hieraan had de hoofdactie hier bezwaar tegen aangetekend, maar daar ging het platform toen niet op in.
Zaak-president Trump
Het is de zevende zaak waarover de toezichtraad sinds de start, vorig najaar, uitspraak doet. Het is de tweede zaak waarin Facebook gelijk heeft gekregen. Momenteel kijkt de raad ook naar de vraag of het sociale netwerk terecht oud-president Trump van het platform heeft verwijderd vanwege zijn uitspraken rond de Capitoolbestorming. De uitspraken van de raad zijn bindend. Ook mag het orgaan beleidsadviezen geven; Facebook is niet verplicht die op te volgen.
Gelijk met het besluit over de zwartepietvideo heeft de raad ook aangekondigd vanaf nu verzoeken aan te nemen van gebruikers die vinden dat Facebook onterecht berichten heeft laten staan. Het orgaan sprak zich tot nu toe alleen uit over content die was verwijderd door Facebook of Instagram. Deze stap vergroot het mandaat van de raad; er was vooraf veel kritiek op het feit dat dit in eerste instantie ontbrak.
De Oversight Board is bedacht door Facebook vanuit de filosofie dat het bedrijf niet de eindverantwoording wil dragen voor moderatiekeuzes. Het bestuur is van mening dat de overheid dit moet doen, via regulering. Bij gebrek daaraan heeft het sociale netwerk zijn eigen 'hooggerechtshof' opgetuigd en via een stichting gefinancierd.
