Hoe premier/VVD-leider Rutte vecht voor het vertrouwen om door te kunnen
Het vertrouwen in demissionair premier en VVD-fractievoorzitter Rutte heeft een dieptepunt bereikt en hij vecht in de Tweede Kamer om dat terug te winnen. Zo ongeveer de hele Kamer legt hem al sinds het begin van de middag het vuur na aan de schenen in een debat in de Tweede Kamer. Dat zou een debat worden met de oude verkenners naar aanleiding hun veelbesproken gefotografeerde memo, maar Ollongren en Jorritsma kwamen pas na 21.00 uur aan het woord.
Waar het om draait zijn de vier woorden 'Positie Omtzigt, functie elders' op het papier. Rutte heeft een week volgehouden dat hij niets gezegd heeft over CDA-Kamerlid Omtzigt tegen de verkenners en dat hij dus niet de bron kon zijn van die opmerking op het gewraakte A4'tje. Maar vanochtend bleek wat anders uit de gespreksverslagen. "Ik heb me dat achteraf verkeerd herinnerd", zei Rutte daarop. En ook: "Ik heb niet gelogen".
Hier scheiden onze wegen.
Dat gaat er niet in bij de nieuwe Kamer. Een aantal oppositie-fractievoorzitters noemt Rutte ronduit een leugenaar. Niet verwonderlijk, want kritisch zijn op de zittende macht hoort bij het takenpakket van de oppositie. Maar ook Ruttes (nu nog) coalitiegenoten zijn niet mild. CDA-leider Hoekstra, die het opneemt voor "zijn" Omtzigt spreekt van een "totale rotzooi" en de parlementaire democratie die "voor aap staat". Uitspreken dat hij Rutte niet meer vertrouwt, deed Hoekstra niet.
D66-leider Kaag (waarmee Rutte ook deze formatie in wilde) gebruikte de niet mis te verstane frase "hier scheiden onze wegen". Maar ze hintte er tegelijkertijd op dat Rutte eraan kan werken "het vertrouwen weer terug te krijgen", mits hij "de ernst op zich neemt".
Patroon van vergeetachtigheid
Waar Kaag ook over sprak was een patroon van vergeetachtigheid. En daar zit ook volgens veel andere partijleiders de pijn. Want Rutte heeft vaker gezegd dat hij ergens "geen herinnering" aan heeft. GroenLinks-leider Klaver somde wat voorbeelden op: dividendmemo's, Teevendeal, Hawijabombardement en Zijlstra's ontmoeting met Poetin. "Iedere keer dat u in de problemen komt, laat uw geheugen u in de steek." Rutte riposteerde dat hij voor al die keren een verklaring had.
Maar de vraag die nu voorligt in het debat is of Rutte de rest kan overtuigen dat hij te vertrouwen is. PVV-leider Wilders heeft aan het begin van het debat een motie van wantrouwen ingediend tegen de premier. "U staat helemaal alleen, ik hoor van niemand steun voor uw verhaal."
Steeds feller
Hoewel kabinet-Rutte 3 al demissionair is, kan de motie uitdraaien op het wegsturen van de minister-president. Naar verwachting wordt er vandaag nog over gestemd (maar goed, de verwachtingen zijn de afgelopen dagen al vaker niet waargemaakt).
Interessanter misschien is de vraag of de Tweede Kamer nog wil dat Rutte het voortouw neemt in deze formatie. Met andere woorden: is hij geloofwaardig genoeg om nog een keer premier te worden? Het mag duidelijk zijn: Rutte vindt van wel, en dat verdedigt hij naarmate het debat vordert steeds feller. "Ik ben niet iemand die zijn collega's belazert. Het is aan u of u mij gelooft."
Of de Tweede Kamer dat in meerderheid doet, moet nog blijken. Vooral de uiteindelijke afweging van partijen die kans maken om in een kabinet te komen met Rutte - de eerdergenoemde D66 en CDA, maar ook de ChristenUnie en GroenLinks - kan daarbij doorslaggevend zijn.
De meeste van die partijen lijken milder gestemd dan aan het begin van het debat vanochtend. Hoe ze uiteindelijk oordelen, hangt nog wel af van wat de oud-verkenners zich weten te herinneren.
Rutte wil "dolgraag" de komende jaren door:
