Ruim 10.000 ontvangers bijstand de dupe van fout bij gemeenten

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Door een fout bij ruim 200 gemeenten is er bij bijstandontvangers met schulden beslag gelegd op meer geld dan wettelijk mag. Het gaat om tientallen euro's per maand. Dat blijkt uit een document van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG), dat in handen is van de NOS.

De organisaties noemen de urgentie van dit probleem "zeer hoog" en schrijven dat "een kwetsbare groep" hierdoor verder in de financiële problemen kan komen. Naar schatting raakt het tussen de 10.000 en 15.000 mensen.

Om te voorkomen dat deze groep verder groeit, zijn de regels voor het vaststellen van de beslagvrije voet voor mensen met een uitkering nu tijdelijk aangepast.

Het probleem kwam aan het licht doordat deurwaarders sinds januari een nieuwe rekenhulp gebruiken. "We zijn blij dat we het nu snel ontdekt hebben", zegt Paul Otter, bestuurslid van de KBvG. "Voorheen merkten we dit soort fouten niet op."

Vakantietoeslag niet meegerekend

De zaak draait om twee dingen: vakantietoeslag en de beslagvrije voet. De beslagvrije voet moet ervoor zorgen dat mensen genoeg geld overhouden voor hun levensonderhoud als er vanwege schulden beslag wordt gelegd op hun inkomen.

Voor mensen met een bijstandsuitkering betekent dit sinds begin dit jaar dat gemeenten maximaal 5 procent van hun maandelijkse inkomen mogen inhouden om aan een deurwaarder te betalen. Het inkomen bestaat uit de uitkering, maar ook de daaraan gekoppelde vakantietoeslag.

En bij die vakantietoeslag ging het mis. Uit het document van de VNG en KBvG blijkt dat ruim 200 gemeentes de vakantietoeslag niet doorgaven aan de polis-administratie van het UWV. Deurwaarders gebruiken die administratie om te berekenen op welk bedrag ze geen beslag mogen leggen. Daardoor werden er tientallen euro's per maand te veel ingehouden.

De beroepsvereniging van deurwaarders KBvG verzoekt haar leden om het te veel geïnde geld terug te storten naar de gedupeerden. Maar geld dat deurwaarders al hebben doorbetaald aan schuldeisers hoeven ze niet terug te vragen. Daardoor lijkt het erop dat duizenden mensen hun geld niet terugkrijgen.

"Op dit moment is niet aan te geven welk percentage van de getroffen groep is gecompenseerd voor de fout", zegt Otter van de KBvG.

Het ministerie van Sociale Zaken zegt dat er voor de gedupeerden die hun geld niet terugkrijgen een oplossing wordt gezocht. De deurwaarders zijn daar verantwoordelijk voor. "Wij worden nu geconfronteerd met een fout die buiten ons ligt", zegt Otter. "We gaan niet al onze opdrachtgevers vragen het geld terug te storten. Alleen als mensen zelf aan de bel trekken zullen we dat incidenteel doen."

Voorzitter André Moerman van de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden vindt dat deurwaarders zich er te makkelijk vanaf maken. "Ze hadden kunnen weten dat ze te veel ontvangen. Dat is geen hogere wiskunde. Wanneer je vervolgens dit 'blind' doorstort naar de schuldeiser, dan heb je ook een verantwoordelijkheid om dit proactief terug te halen. De deurwaarder kan ervoor zorgen dat er de komende maanden geen afdracht plaatsvindt om de schade in te lopen."

Groter dan bekend

In het document van de KBvG en de VNG staat dat het probleem mogelijk groter is dan nu bekend. Het ministerie onderzoekt of het ook speelt bij andere uitkeringsverstrekkers of bij werkgevers die gegevens door moeten geven aan de polis-administratie.

Volgens Moerman speelt het probleem mogelijk ook bij mensen van wie wel de goede vakantietoeslag is doorgegeven. "Het kan ook op andere punten misgaan. Bijvoorbeeld als bijstandontvangers tijdelijk gekort worden op hun uitkering. Als net op dat moment dat verlaagde inkomen is doorgegeven aan de polis-administratie en de deurwaarder op basis daarvan een beslagvrije voet vastgesteld, dan wordt er ook te veel beslag gelegd."

Moerman pleit ervoor om de tijdelijke oplossing die nu gevonden is permanent te maken "Laat gemeenten gewoon 5 procent van het totaal inkomen afdragen. Hiermee wordt veel ellende voorkomen."

Die uitzondering wordt nu alleen tijdelijk toegestaan, om te voorkomen dat er nieuwe gevallen ontstaan van een te lage beslagvrije voet door verkeerde gegevens bij de polis-administratie van het UWV.