Grootontvangers van loonsteun in Nederland keren in het buitenland winst uit

• Lisa Schallenberg en Linda Wisse

  redacteuren Economie

Buitenlandse moederbedrijven van bedrijven die in Nederland veel loonsteun hebben ontvangen, keren voor honderden miljoenen aan winst uit aan aandeelhouders.

Van de 25 grootste ontvangers van de zogeheten NOW-regeling gaat het in ieder geval om het Zwitserse moederbedrijf van uitzendbureau Adecco, het Amerikaanse moederbedrijf van vrachtwagenbouwer DAF Trucks en het Franse moederbedrijf van IT-bedrijf Atos. Dat blijkt uit een inventarisatie van de NOS. Bij een aantal andere buitenlandse moederbedrijven is het nog onduidelijk of ze winst gaan uitkeren.

Eerder bleek al uit stukken die de NOS had opgevraagd dat het ministerie buitenlandse moederbedrijven in eerste instantie wilde verbieden om winst uit te keren als hun Nederlandse tak hier van publiek geld loonsteun heeft ontvangen. Na druk van het bedrijfsleven zag het ministerie van zo'n verbod af, omdat een verbod ten koste zou gaan van werkgelegenheid. Deze buitenlandse moederbedrijven doen dus officieel niet iets wat niet mag.

Onder meer het moederbedrijf van uitzendbureau Adecco keert winst uit. In totaal heeft het concern in Nederland een voorschot van bijna 55 miljoen euro ontvangen aan loonsteun in 2020. Tegelijkertijd is het moederbedrijf (Adecco Invest S.A.) van plan om over datzelfde coronajaar voor zo'n 365 miljoen euro winst uit te keren aan de aandeelhouders. Ook zijn bonussen uitbetaald aan de top van het bedrijf. Dit blijkt uit de jaarcijfers van het bedrijf. Inhoudelijk wilde zowel Adecco Nederland als het moederbedrijf niet reageren.

DAF Trucks ontving hier bijna 49 miljoen euro aan loonsteun. De Amerikaanse moeder (Paccar Inc) maakte juist winst en keerde winst uit aan aandeelhouders. Op basis van de winstuitkering per aandeel en het aantal uitstaande aandelen zal dat omgerekend neerkomen op een bedrag van 576 miljoen euro. Ook zijn bonussen uitbetaald aan de top van het bedrijf. Paccar Inc heeft niet gereageerd op vragen van de NOS.

DAF reageerde wel op vragen en laat weten dat de ontvangen loonsteun in Nederland is gebleven en wordt gebruikt voor het behoud van de werkgelegenheid. Dat hun buitenlandse moeder winst heeft uitgekeerd, vindt DAF een begrijpelijke keuze. "Het vertrouwen van aandeelhouders in de onderneming is belangrijk en daar hoort een stabiel dividendbeleid bij", zegt een woordvoerder.

IT-bedrijf Atos ontving ruim 22 miljoen euro steun in Nederland, terwijl de Franse moeder (Atos SE) winst maakte. Zo'n 97 miljoen euro winst wordt door Atos SE uitgekeerd aan aandeelhouders over de resultaten van 2020. Dat bedrag wordt later dit jaar overgemaakt. Een woordvoerder benadrukt dat het moederbedrijf gedurende 2020 geen dividend heeft uitgekeerd vanwege corona. Ook laat ze weten dat in 2020 onder meer het salaris van topmanagement gedurende drie maanden met 30 procent verlaagd is, en dat de NOW ervoor heeft gezorgd dat er in Nederland geen gedwongen ontslagen vielen.

Van de andere grootontvangers zeggen overigens Air France-KLM, het moederbedrijf van KLM, de allergrootste ontvanger van loonsteun (zo'n 851 miljoen euro in totaal), staalbedrijf Tata Steel (bijna 77 miljoen euro) en beveiligingsbedrijf I-Sec Nederland (ruim 19 miljoen euro) dat het nog onduidelijk is of ze dividend gaan uitkeren, bonussen gaan uitbetalen en eigen aandelen gaan inkopen over 2020.

Deze drie bedrijven verwijzen naar een jaarverslag dat nog gepubliceerd moet worden. In het geval van Air France-KLM was eerder al discussie over de langjarige bonus die topman Ben Smith krijgt, ondanks de coronacrisis.

Verbod op dividenduitkering

Nederlandse bedrijven mogen geen winst uitkeren aan aandeelhouders, eigen aandelen inkopen of bonussen uitbetalen als zij vanaf juni loonsteun hebben gekregen. Het idee daarachter is dat als het zo goed gaat dat je dividend kan uitkeren, je geen publiek geld nodig hebt om de lonen door te betalen. Deze regel kwam er op verzoek van de Tweede Kamer.

Maar het verbod geldt dus niet voor buitenlandse moederbedrijven: als hun Nederlandse tak loonsteun heeft gekregen mag de buitenlandse moeder gewoon dividend uitkeren. Hoe de ambtenaren en minister hun standpunt veranderden over een dividendverbod voor buitenlandse moeders, staat in dit artikel.

Minister Koolmees zegt in een reactie dat met een dividendverbod het risico te groot was dat buitenlandse hoofdkantoren hun Nederlandse vestiging als eerste zouden sluiten. "Dat wilden we niet, want we wilden juist werkgelegenheid in Nederland overeind houden."

En in een schriftelijke reactie benadrukt het ministerie: "Hoewel het aantrekkelijk lijkt om ook buitenlandse moederbedrijven van ondernemingen in Nederland te verbieden dividend te laten uitkeren, was onze inschatting uiteindelijk dat de kosten van zo'n strenge eis niet opwegen tegen de baten." Experts zeiden eerder tegen de NOS dat zo'n dividendverbod voor buitenlandse bedrijven juridisch ook niet haalbaar zou zijn.

Koolmees vindt het wel een "onwenselijke situatie" dat buitenlandse moederbedrijven van bedrijven die in Nederland veel loonsteun hebben ontvangen grote bedragen aan winst uitkeren aan aandeelhouders. "Maar deze regeling is om banen in Nederland te behouden en mensen hun inkomen te laten houden. Dat is heel goed gelukt. De werkloosheidscijfers zijn nog steeds laag gelukkig."

Geen dividend uitkeren

Er zijn ook grootontvangers met buitenlandse moederbedrijven die geen dividend uitkeren, eigen aandelen inkopen en bonussen uitbetalen over 2020. TUI Group, de Duitse moeder van TUI Nederland (27 miljoen euro loonsteun), laat weten dat dat niet mag in verband met de financieringspakketten die ze van de Duitse overheid hebben gekregen.

Booking.com, dat onder een Amerikaans moederbedrijf valt, heeft in de eerste drie maanden gebruikgemaakt van de steun. Daarover ontstond ophef, omdat het beursgenoteerde bedrijf een jaar eerder nog 5 miljard dollar winst maakte en meer dan 12 miljard dollar in kas had. Na de ophef zag het bedrijf af van latere rondes steun. Het moederbedrijf heeft overigens geen dividend uitgekeerd over 2020, bonussen uitbetaald of eigen aandelen ingekocht.

Randstad, een volledig Nederlands bedrijf, keert wel dividend uit. Dat is officieel toegestaan, omdat ze alleen gebruik hebben gemaakt van loonsteun voor de groep over de maanden maart, april en mei. In die maanden was er nog geen dividendverbod voor Nederlandse bedrijven.