Gaat de EU-gezondheidspas de zomervakantie van dit jaar redden?
Als het aan de Europese Unie ligt, moet er deze zomer een Europese gezondheidspas beschikbaar zijn waarmee mensen tijdens de coronapandemie vrij kunnen reizen naar andere EU-landen.
Wat houdt de pas precies in, en is het wel haalbaar? We beantwoorden een aantal vragen:
Wat houdt de Europese gezondheidspas in?
De Europese gezondheidspas zal meer bewegingsvrijheid geven aan mensen die gevaccineerd zijn, een negatief testbewijs hebben of immuun zijn voor het coronavirus vanwege een eerdere besmetting in het afgelopen half jaar.
Met een pas heb je toegang tot alle EU-landen, is het idee. Naast de pas kunnen die landen wel extra eisen stellen aan binnenkomst, bijvoorbeeld een verplichte quarantaine. Die eisen moeten worden gecommuniceerd met de Europese Commissie en de andere lidstaten.
Het is nog onduidelijk wanneer de EU je als 'volledig gevaccineerd' ziet, of dat na één prik of twee prikken is en of dat meteen na het krijgen van de prikken is, of een paar weken later als de volledige effectiviteit van de inentingen is bereikt.
Kan ik deze zomer op vakantie?
Op deze vraag is nog geen duidelijk antwoord. Natuurlijk is het reizen deze zomer niet alleen afhankelijk van de pas, maar als het alleen van het bewijs afhangt of jij op vakantie kan gaan, is er nog veel werk aan de winkel, zegt EU-correspondent Thomas Spekschoor. "Dan moet er een streepjescode op iedere telefoon of op papier komen te staan die in heel Europa uit te lezen is, van 450 miljoen mensen. Of dat op tijd gaat lukken, weet ik niet zeker."
Toch lijken alle EU-landen wel achter dit voorstel te staan. "Er zit voor landen zoveel vrijheid in dit voorstel dat niemand er echt tegen zal zijn", zegt Spekschoor. "Maar die vrijheid is ook het nadeel: als reiziger weet je ook met corona-pas nog steeds niet zeker of je vrij door Europa kunt rondreizen."
Daarnaast is het natuurlijk ook afhankelijk van de ontwikkeling van het virus.
Wat betekent dit initiatief voor de verspreiding van het virus?
"Vorige zomer was er hoop dat we in de staart van de epidemie zaten, maar dat bleek helaas niet waar. Na de zomer nam de verspreiding weer snel toe. Dat wil je dit jaar niet opnieuw zien", zegt Eric van Gorp, hoogleraar virologie bij het Erasmus MC.
"Daarom denk ik dat het reizen met deze pas zou kunnen zonder dat de verspreiding van het virus verder toeneemt, maar wel onder de strikte voorwaarde dat we ook de hygiënemaatregelen volhouden. Vaccineren in combinatie met de hygiënemaatregelen is een ijzersterke combinatie. Tegelijk is ook monitoring van het virus heel belangrijk, zodat we bij nieuwe ontwikkelingen snel kunnen anticiperen. Onder deze voorwaarden kan het veilig gebeuren", zegt Van Gorp.
Ook kan zo'n bewijs pas zijn maximale doel bereiken als in alle EU-landen de groepsimmuniteit is bereikt, zegt hij. "Als je dat niet doet, heb je reisverkeer tussen een populatie die beschermd is, en een populatie die niet of onvoldoende beschermd is. Dat kan een risico zijn."
Hoe werkt die app? Is het wel haalbaar?
De Europese gezondheidspas moet ook digitaal zijn, zegt de Europese Unie. Ieder land zal daarom een digitaal certificaat moeten ontwerpen, zoals een app. De streepjescode op die nationale apps moet in alle EU-landen te lezen zijn.
Er zijn nog kanttekeningen bij deze apps. Volgens NOS-techredacteur Joost Schellevis worden de grootste problemen waarschijnlijk de privacy waarborgen en misbruik uitsluiten. "Want getest worden of een vaccin hebben is gevoelige, medische informatie, en je wil niet dat je buurman met jouw vaccinatiebewijs op pad kan."
In Nederland wordt al gewerkt aan de CoronaCheck-app. Met die app kun je een testbewijs laten zien voor toegang tot onder meer evenementen. Het ligt voor de hand dat deze app later ook voor vaccinatiebewijzen en reizen gebruikt wordt, laat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport weten. Om een groen vinkje te krijgen in deze app, moet je je negatieve testresultaat met de app omvormen tot een QR-code. Die QR-code geeft dan toegang. Naast de app moet je je ook identificeren.
Wat gebeurt als ik die gezondheidspas niet wil, en toch wil reizen?
Je kan ook op een andere manier laten zien dat je veilig reist, legt correspondent Spekschoor uit. Bijvoorbeeld met een doktersverklaring, of een verklaring op papier waaruit blijkt dat je gevaccineerd bent.
"Alleen als individuele landen beslissen dat ze iedereen weer toelaten, is reizen zonder verklaring ook mogelijk", aldus Spekschoor.
Hoe reageert de reisbranche?
De reisbranche is blij met het initiatief. Reisbrancheorganisatie ANVR staat te springen om het document. "Wij roepen al maanden dat er gewoon iets moet komen, zoals dit document, om deze zomer tot een succes te maken. Deze pas maakt het mogelijk om te reizen zonder veel beperkingen. Al praten we natuurlijk wel over een semi-normale zomer waarin maatregelen deels van toepassing blijven."
De reisbranche kan zich niet nog zo'n zomer als vorig jaar veroorloven, zegt de ANVR. "Toen was er een venster van drie tot vier weken open en daarna weer dicht. Het is heel belangrijk dat deze zomer een succes gaat worden."
