De grilligheid van talentvolle spelers: 'Met alleen jaknikkers kom je er niet'
"Er zijn wel meer talenten die een flinke tik in het gezicht hebben moeten krijgen om een beetje wakker te worden", sprak Erwin van de Looi, bondscoach van Jong Oranje, onlangs treffend in NOS Langs de Lijn.
Want hoe ga je om met voetballers die overlopen van talent, maar zich niet naar behoren gedragen op de club? Wat voor 'flinke tik' is er dan nodig? De laatste weken wordt in Eindhoven en Arnhem druk gezocht naar het juiste antwoord op die vraag.
Bij PSV worstelt men dit seizoen met Mohamed Ihattaren, de groeibriljant van de club. Hij vertoonde volgens trainer Roger Schmidt gedrag dat niet door de beugel kon en werd voor de topper tegen Ajax buiten de selectie gehouden.
Cynisch en onprofessioneel
Het Eindhovens Dagblad schreef dat de 19-jarige voetballer cynisch gedrag vertoonde in de kleedkamer en zich ook daarbuiten onprofessioneel opstelde, door bijvoorbeeld een hersteldrankje niet op te drinken, maar over het gras te spuiten. Ook was hij in het verleden weleens te zwaar.
Ibrahim Afellay, vorig seizoen nog zijn ploeggenoot bij PSV, luidde onlangs in Studio Voetbal de noodklok. "Mo moet beseffen dat hij slecht bezig is. Iedereen herkent zijn talent. Maar: hard work beats talent when talent doesn't work hard."
"Tegenwoordig zijn het allemaal bro's van elkaar. Blijkbaar is er niemand die hem de waarheid durft te zeggen", aldus Afellay, die in het verleden samen met Ihattaren van Utrecht naar de training in Eindhoven reed, maar momenteel geen contact meer met hem heeft.
Bij Vitesse zit men met de handen in het haar vanwege Riechedly Bazoer, die na een disciplinaire schorsing weer in genade is aangenomen. De 24-jarige Bazoer, een van de sterren van het team, had zich misdragen op de training.
Hij zou een ploeggenoot hebben nagetrapt en kreeg het vervolgens verbaal aan de stok met zijn trainer Thomas Letsch en aanvoerder Remko Pasveer. Vorig jaar raakte Bazoer, die bij zijn vorige clubs ook vaak betrokken was bij incidenten, een keer slaags op de training van Vitesse.
De mantel der liefde
"We hadden ons huiswerk gedaan en wisten dat er een krasje op hem zat, maar dat hoopten we weg te poetsen", vertelde Marc van Hintum, oud-speler en voormalig hoofdscout van de Arnhemmers, in het Sportforum op NPO Radio 1 over Bazoer.
Volgens Van Hintum zijn er met de intrede van sportpsychologen in de voetballerij "fantastische faciliteiten" om spelers tegenwoordig in het gareel te houden.
"In mijn tijd kreeg je gewoon een draai om je oren als je je niet kon gedragen", aldus Van Hintum. "Maar de belangen zijn nu zo groot. Spelers vertegenwoordigen een bepaalde waarde, waardoor alles sneller met de mantel der liefde wordt bedekt. Dat is ook niet altijd goed."
In Studio Voetbal werd de situatie rondom Bazoer uitgebreid besproken.
Bazoer en Ihattaren zijn lang niet de enige veelbelovende voetballers die gedrag vertonen waarvan trainers of medespelers niet zijn gediend. Een blik in het verleden.
Tijdens het gesprek merkte ik dat hij in een andere wereld zat. Hij was bijna niet meer voor rede vatbaar.
Het is 14 augustus van het jaar 2008. Het kan een historische sportdag worden in het zwembad van Peking. Zo'n twaalfhonderd kilometer verderop, in Shanghai, kijkt de selectie van Jong Oranje naar een televisiescherm, wachtend op Pieter van den Hoogenband en zijn 100 meter vrije slag.
Van den Hoogenband kan voor de derde keer op rij olympisch goud pakken op het koningsnummer. Nederland is in de ban van de zwemlegende en ook de staf en de spelers van Jong Oranje, dat zich net heeft gekwalificeerd voor de kwartfinales van het voetbaltoernooi op de Spelen, willen niets missen. Op één na.
De flamboyante troetelbeer
Ver buiten de groep staat Royston Drenthe. De flamboyante troetelbeer van Jong Oranje betoverde Nederland een jaar eerder op het gewonnen EK in eigen land. Het leverde hem een transfer op naar de absolute wereldtop. Nu staat hij daar als goedbetaalde speler van Real Madrid.
Pieter wie? Zwemmen? Het doet Drenthe niets. Hij is toch de ster?
"Toen was het voor mij over", blikt toenmalig bondscoach Foppe de Haan terug op dat moment. Bij de verhalen over tobbende supertalenten komt bij de Friese voetbalcoach vaak de naam van Drenthe naar boven. Waar De Haan daarvoor altijd een speciale band met zijn pupil had, kon hij op dat moment niet meer tot hem doordringen.
De Haan begreep er niets van dat Drenthe niet meekeek naar de race van Van den Hoogenband. "Ik heb gezegd dat ik het vervelend vond en dat hij zich niet buiten de groep moest plaatsen. Maar Royston had belangstelling voor andere dingen. Hij had een heel andere beleving van de werkelijkheid", stelt De Haan.
De inmiddels 77-jarige trainer zag Drenthe veranderen na zijn transfer naar Madrid. De Haan had de gewoonte om steevast een kort praatje met zijn spelers te maken aan het begin van een interlandperiode. Gewoon om te vragen hoe het met ze ging bij hun club.
"Tijdens het gesprek met Royston merkte ik dat hij in een andere wereld zat. En dat was niet de mijne. Hij was bijna niet meer voor rede vatbaar. Royston vond zichzelf heel erg goed en had het amper nog over voetbal. Hij was meer bezig met een ingewikkeld horloge of sprak over zijn grote huis dat nog niet af was."
"Dan vertelde hij dat zijn hele familie nog in een hotel zat, omdat thuis het zwembad nog niet klaar was. Ik zei tegen hem: 'Dan vul je het zwembad toch gewoon met beton, heb je ook geen last van het water'. Het was niet meer zoals het was tussen ons. En dat is ook nooit meer zo geweest."
Drenthe zelf zegt zich desgevraagd niet te herkennen in het hierboven geschetste beeld. Hij kan zich de situatie rondom de olympische zwemfinale van Van den Hoogenband niet herinneren.
De eigen waarheid van Leonardo
"Ik moet denken aan Leonardo", zegt Pierre van Hooijdonk als het gaat over toptalenten die zich door hun gedrag buiten de groep plaatsen. Begin deze eeuw speelde Van Hooijdonk met de Braziliaanse dribbelaar samen bij Feyenoord.
Leonardo kwam als een komeet, maar kon dat niveau nooit vasthouden en lag nogal vaak in de clinch met trainers en medespelers.
Het scheelt nogal of jij voor het eerst je ogen opendoet in een favela of in Het Gooi.
"Op trainingen liet hij weinig zien", weet Van Hooijdonk nog. "En hij deed bijvoorbeeld ook niets extra's voor zichzelf. Hij kon dat maken, want voor Feyenoord was het belangrijk dat hij slaagde. Dat heeft Leonardo zelf ook gevoeld."
"Als ik tegen hem zei dat hij eens voorzetten moest gaan oefenen, omdat hij daarin nog veel kon verbeteren, antwoordde hij met: 'Nee, ik ben Leo. Ik ben spits en hoef geen voorzetten te geven...'. Leo was Leo. Hij had zijn eigen waarheid."
Feyenoord had destijds ervaren spelers als Paul Bosvelt, Kees van Wonderen, Edwin Zoetebier en Van Hooijdonk in de gelederen. "Maar niemand kon Leo raken. Hij vond de ouderen allemaal maar lastpakken. Als we hem een schop gaven op de training werd het alleen maar erger. Hij kon het niet begrijpen en vond dan dat iedereen tegen hem was."
Hoe kan het kwartje dan toch vallen bij zo'n talent? Volgens Van Hooijdonk heeft het met meerdere factoren te maken. "Vaak zie je dat er uit emotie wordt gehandeld. Dat is meestal niet de beste oplossing", stelt de NOS-analyticus. "En het scheelt nogal of jij voor het eerst je ogen opendoet in een favela of in Het Gooi."
Veel meer gevallen
"Ik denk dat er vroeger veel meer van dit soort jongens waren, alleen hebben wij die nooit gekend. Die werden weggestuurd als ze vervelend waren. Nu vertegenwoordigen ze zoveel waarde, dat clubs ze niet durven weg te sturen. Dat is wel lullig, want achter hen zitten jongens met talent die wel hard werken en leven als prof."
Net als Leonardo heeft Drenthe de grote belofte nooit kunnen inlossen. Ondanks verwoede pogingen om hem te helpen. Ook van medespelers, vertelt De Haan.
"In de olympische selectie van toen zat Gerald Sibon. Hij probeerde met Drenthe te praten, maar kwam toen naar mij toe om te zeggen dat het een verloren strijd was."
Jaknikkers
Volgens De Haan, met een schat aan ervaringen, kan de omgeving bij jonge, talentvolle spelers een belangrijke rol spelen. "Met alleen maar jaknikkers kun je het schudden. Je hebt mensen om je heen nodig die je met beide voeten op de grond zetten. Maar uiteindelijk moet je het zelf doen."
Toen Drenthe in 2017 zijn biografie presenteerde, sprak De Haan uitgebreid met zijn voormalige pupil over diens gedragsverandering. "Hij vertelde dat hij heeft gedaan wat hij moest doen en zichzelf niets kwalijk nam. Nou, dan kun je hem ook niets kwalijk nemen. Het is zijn leven."
