Amnesty noemt Navalny niet langer gewetensgevangene
Een opmerkelijke stap van Amnesty International: de mensenrechtenorganisatie beschouwt de Russische oppositieleider Aleksej Navalny niet langer als 'gewetensgevangene'. Volgens Amnesty verdient Navalny die benaming niet omdat is hij in het verleden haatzaaiende uitspraken heeft gedaan.
Amnesty benadrukt wel te blijven strijden voor de vrijlating van de oppositieleider, zei correspondent Iris de Graaf in het NOS Radio 1 Journaal. "Ze zien hem nog steeds als slachtoffer van politieke vervolging."
Navalny kreeg de status 'gewetensgevangene' van Amnesty op 17 januari toen hij werd gearresteerd, direct nadat hij uit Duitsland was teruggekeerd waar hij was hersteld van een gifaanslag op zijn leven. Amnesty zag hem als gewetensgevangene omdat hij van zijn vrijheid was beroofd, vanwege zijn vreedzaam politiek activisme en omdat hij gebruikmaakte van zijn recht op vrije meningsuiting.
Jaren 70
Nu komt de mensenrechtenorganisatie daar dus van terug. "De benaming 'gewetensgevangene' dateert uit de jaren 70 en impliceert dat iemand geen geweld heeft gebruikt of gepropageerd en zich niet schuldig heeft gemaakt aan haatzaaien of discriminatie", zegt Amnesty-woordvoerder Ruud Bosgraaf. "Daar is in het geval van Navalny wel iets op af te dingen."
De oude video's en posts op sociale media dateren van zo'n 15 jaar geleden. Amnesty noemt geen specifieke uitspraken, maar het zou gaan om discriminerende opmerkingen over mensen uit Centraal Azië. Ook zou Navalny in een nationalistische mars hebben meegelopen.
"Hij heeft die uitspraken later wel een beetje herroepen, maar ook weer niet helemaal", zegt Bosgraaf. Hij erkent dat Amnesty eerder onderzoek had kunnen doen naar Navalny's uitspraken in het verleden. "Daar hadden we sneller mee kunnen zijn."
Bosgraaf vergelijkt de zaak met Nobelprijswinnaar Aung San Suu Kyi in Myanmar, die kritiek kreeg vanwege haar passieve houding als minister tijdens de vervolging van de Rohingya, en nu na een staatsgreep weer vastzit. "Ook voor haar vrijlating zetten we ons in, maar we bestempelen haar niet als gewetensgevangene."
Doelbewuste campagne
Ook voor Navalny blijft Amnesty actievoeren, zegt de woordvoerder. "We hebben gisteren nog honderdduizenden handtekeningen overhandigd om de Russische autoriteiten op te roepen hem vrij te laten."
De Russische autoriteiten hebben niet gereageerd op de beslissing van Amnesty International. Staatsgezinde media pakken er wel groot mee uit.
Critici van het Kremlin vermoeden dat er, voorafgaand aan de beslissing van Amnesty, krachten in het spel waren die Navalny in diskrediet willen brengen. "De afgelopen dagen zagen we hier op Twitter opeens foto's en omstreden video's van vroeger", zegt De Graaf. "Echt alsof mensen opeens de archieven in waren gedoken. Volgens sommige analisten lijkt het een soort doelbewuste campagne tegen Navalny te zijn, om zoveel mogelijk belastende informatie over hem te verspreiden."
Dat het nieuws de Russische autoriteiten niet slecht uitkomt, speelt voor Amnesty geen rol. "Dit past vast in het straatje van het Kremlin, maar dat is geen reden voor Amnesty om nu de status van gewetensgevangene voor Navalny in te trekken als wij vinden dat dit nodig is", zegt Bosgraaf. "We zijn een politiek onafhankelijke en politiek neutrale organisatie."