Artsen zien vaker vergiftiging door designerdrug 3-MMC: 'De jongste was 15'

• Koen Koopman en Romy Beijersbergen

Er is een flinke toename in het aantal meldingen van vergiftigingen door de legale drug 3-MMC (methylmethcathinone). Dat is een designerdrug die qua werking op een combinatie tussen xtc en cocaïne lijkt, maar in tegenstelling tot de traditionele drugs niet verboden is en die je via tientallen legale webshops gewoon kunt bestellen. Ook als je minderjarig bent.

Artsen belden de afgelopen jaren steeds vaker voor advies over 3-MMC-vergiftigingen naar het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC). In 2018 werd er 10 keer gebeld, in 2019 was dat 25 keer en in 2020 waren er 64 vragen. "En dat is nog maar het topje van de ijsberg, want artsen bellen vooral als ze er zelf niet uitkomen", zegt Laura Hondebrink, onderzoeker bij het NVIC (onderdeel van UMC Utrecht).

In zo'n 5 tot 10 procent van de gevallen gaat het om vergiftigingen bij minderjarigen. "De jongste die we hebben gehad was 15", zegt Hondebrink.

In onderstaande video spreekt NOS Stories met drugsonderzoekers, dealers en een jongen van 18 die verslaafd raakte. "Ik gebruikte het zelfs tijdens school":

Designerdrugs zoals 3-MMC worden ook wel Nieuwe Psychoactieve Stoffen of Research Chemicals genoemd, omdat ze in eerste instantie helemaal niet bedoeld zijn als drugs. Ze zijn bijvoorbeeld gemaakt voor onderzoek naar medicijnen en daarom niet verboden.

Maar fabrikanten ontdekten dat je met die legale stoffen ook drugs kunt maken die qua effect erg lijken op bijvoorbeeld xtc of cocaïne. Ze worden in laboratoria gemaakt met een structuur die net niet illegaal is. Daardoor staan ze niet op de Opiumlijst en kan je ze dus legaal bestellen via allerlei Nederlandse webshops.

3-MMC is een amfetamine-achtige stof die vaak wordt verkocht als poeder, dat vervolgens door gebruikers wordt opgesnoven. Volgens het Trimbos-instituut wordt je er net als xtc en cocaïne energiek en euforisch van en heb je meer zin in sociaal contact. Vaak nemen jongeren 3-MMC omdat ze een soort legale versie van xtc willen proberen. Van xtc is bekend: het is niet verslavend, maar experts hebben signalen dat 3-MMC dat wel is.

In coma

Hoe vaak 3-MMC precies wordt gebruikt, is niet duidelijk. Daar wordt op dit moment nog onderzoek naar gedaan. Toch zeggen verslavingsklinieken en drugsonderzoekers tegen NOS Stories dat de drug de afgelopen jaren steeds populairder is onder jongeren, al gaat het dan nog steeds om een relatief kleine groep.

Toch zijn er zorgen over de opkomst van de legale drug 3-MMC onder jongeren, vooral in Oost-Nederland. Zo trokken burgemeesters in de Achterhoek eind vorig jaar aan de bel, maakt de politie zich zorgen en zien drugsonderzoekers risico's die vergelijkbaar zijn met drugs als speed of cocaïne.

"De effecten zijn vergelijkbaar met andere stimulerende drugs, zoals onrust en hyperactiviteit. Maar ook een hoge hartslag, hoge bloeddruk, pijn op de borst en soms ook echt een heel hoge lichaamstemperatuur. En in ernstige gevallen zie je dat mensen epileptische aanvallen krijgen, in coma raken en soms zelf overlijden", zegt Hondebrink, onderzoeker bij het NVIC. "Dat 3-MMC legaal is, betekent niet dat het veilig is."

Pas als er meer onderzoek naar gedaan is en er flinke risico's aan lijken te zitten, komt zo'n designerdrug op de verboden lijst. Zoals eerder bij 4-FA, een drug die ook bekend staat als xtc-light, gebeurde.

Demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) werkt aan een wet waarin het voortaan mogelijk is niet alleen specifieke drugs, zoals 3-MMC, te verbieden, maar ook hele "stofgroepen". Op die manier kan in één keer een hele groep designerdrugs verboden worden en neemt de kans op nieuwe, legale varianten af. "Waar ik eigenlijk vanaf wil als bestuurder, is dat we steeds achter de feiten aanhollen."