Directeur Operaties: Defensie kan niet alle problemen oplossen
Defensiepersoneel gaat vanaf woensdag helpen in verpleeg- en verzorgingshuizen in de drie veiligheidsregio's die om militaire bijstand hebben gevraagd, is vanavond bekendgeworden. Groningen, Twente en de regio Noord- en Oost-Gelderland hadden om de hulp gevraagd omdat de zorg daar soms in de knel raakt. Ook het Rode Kruis wordt gevraagd om bij te springen. Op hoeveel plekken bieden deze twee organisaties al hulp en hoeveel kan daar nog bij?
Defensie heeft in Nederland nu al een kleine 200 militairen ingezet in de strijd tegen corona. Zo'n duizend mensen staan paraat en als het écht moet kunnen duizenden militairen in actie komen. Maar directeur Operaties, schout-bij-nacht Boudewijn Boots, tempert de verwachtingen.
'Geen medisch bedrijf'
"Het beeld in veel media dat Defensie in deze noodsituatie alle problemen kan oplossen, is onterecht", zei hij eerder op de dag tegen de NOS. "Wij kunnen geen verpleeghuizen, ziekenhuizen of -afdelingen overnemen. Defensie is geen bedrijf vol medisch geschoolde militairen en kan alleen maar bijspringen."
De ongeveer honderd artsen in het leger zijn nou eenmaal niet gespecialiseerd in infectieziekten en het behandelen van oudere mensen, zegt Boots. Hij schat dat er totaal zo'n 400 verpleegkundigen in dienst zijn. Daarnaast staan er nog 200 vacatures open. "Ook wij hebben problemen met onderbezetting in de zorg."
160 militairen in UMC Utrecht
Een deel van het medisch geschoolde personeel is sinds oktober aan de slag in het UMC Utrecht. Daar zijn in ieder geval tot en met februari 160 militairen gestationeerd. Door de extra hulp op de verpleegafdelingen kunnen in het ziekenhuis meer coronapatiënten worden opgenomen.
Eind vorige week is in verpleeghuis De Gelderhorst in Ede een groep militairen ingezet. De zorginstelling voor doven en slechthorenden is hard getroffen door corona en een groot deel van het personeel zit ziek thuis.
Kapitein Anne Jan legde verslaggevers van Omroep Gelderland uit dat het werk een uitdaging is voor militairen:
Medisch gezien kan Defensie volgens Boots uiteindelijk beperkt helpen. Maar dat ligt anders als het gaat om bijvoorbeeld coördinatie en logistiek. Hij geeft als voorbeeld een verpleegafdeling die moet worden verhuisd vanwege besmettingsgevaar. "Zo'n afdeling snel van de bovenverdieping naar een benedenverdieping verplaatsen, dat kun je prachtig met militairen doen."
Zo kwamen bij de lancering van de GGD-snelteststraten een paar honderd militairen in actie om te zorgen voor een goede start. Ook in het eerste kwartaal van 2021 staan zo'n duizend manschappen paraat voor eventuele hulp bij teststraten en het vaccinatieprogramma. "Niet noodzakelijkerwijs om mensen de prik te geven, maar voor alles wat er omheen gebeurt", zegt de marinecommandant.
Missies gaan gewoon door
Maar ook de normale werkzaamheden van Defensie gaan door, benadrukt Boots. Bijvoorbeeld het opruimen van explosieven in Nederland en het uitvoeren van militaire missies in het buitenland. "De Taliban laat zich niet misleiden door corona, om maar iets te noemen."
Het leger inzetten voor de coronapandemie moet volgens hem dan ook de allerlaatste optie zijn. Dat gebeurt dan ook alleen in nauw overleg met landelijke crisiscentra, het ministerie van Volksgezondheid en het ministerie van Defensie.
Het aanvragen van Defensiesteun gebeurt door de voorzitters van de 25 veiligheidsregio's, op verzoek van lokale zorginstellingen. Het leger is niet de enige 'achtervang', ook op het Rode Kruis en initiatief 'Extra Handen voor de Zorg' kan een beroep worden gedaan.
Duizenden getrainde vrijwilligers
Bij zo'n 21 zorginstellingen is het Rode Kruis momenteel actief. "We hebben in totaal zo'n 9000 getrainde vrijwilligers met een ehbo-achtergrond", zegt Marieke van Schaik, directeur van de Nederlandse tak van de hulporganisatie. Nog eens 80.000 mensen extra zijn beschikbaar voor deeltijd hulp.
De ondersteuning die ze leveren varieert enorm. Van een paar keer peer week een luisterend oor bieden aan mensen die zich eenzaam voelen tot langdurig helpen op teststraten. In dat laatste geval worden betaalde werknemers ingezet. "Dat is een fulltime baan voor mensen en daar heb je ook scholing voor nodig", zegt Van Schaik.
In verpleeghuizen bestaat de hulp vooral uit ondersteunende taken, als bedden verschonen en maaltijden rondbrengen. Dat helpt om de druk op het zorgpersoneel te verlichten. Maar de vrijwilligers zijn geen artsen die complexe behandelingen kunnen uitvoeren.
Het Rode Kruis kan alle hulpverzoeken in verband met corona nu nog aan. "Tot nu toe hebben het allemaal onder controle, maar we weten niet hoe gaat ontwikkelen."
Veel geworven, maar ook veel afvallers
Via 'Extra Handen voor de Zorg' zijn in de eerste golf ruim 2000 extra mensen voor de zorg geworven. Destijds vielen de meeste aanmelders uiteindelijk af. Onder meer omdat ze niet over de juiste papieren of ervaring beschikten, te ver weg woonden of geen baan in deeltijd aangeboden kregen.
In de tweede golf zijn er volgens een woordvoerder zeker duizend aanvullende zorgmedewerkers ingezet. "En de afgelopen twee weken waren er weer bijna duizend aanmeldingen", zegt een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid.
Als dit laatste initiatief en het Rode Kruis geen uitkomst kunnen bieden, dan komt het leger uiteindelijk in beeld. Maar het toekennen van militaire hulp is tot nu toe relatief beperkt gedaan, volgens directeur Operaties Boots. "Een teken dat we de crisis in ons land nog steeds de baas kunnen."
