Hoe het coronavirus volledig buiten dit Spaanse bejaardenhuis bleef

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

In de regio Madrid en Barcelona lopen momenteel tientallen aanklachten tegen bejaardenhuizen. Daaronder zorginstellingen waar tot 33 bewoners door het virus overleden. Bejaardenhuizen wordt verweten dat te weinig deden om het leven van bewoners tijdens de pandemie te beschermen.

Op andere plekken lukte het wél om de schade te beperken. Het Spaanse bejaardenhuis San Jerónimo nam dit voorjaar een opmerkelijk besluit. Uit voorzorg tegen het - toen nog onbekende - coronavirus sloot het personeel zich wekenlang op met de bewoners.

Het bejaardenhuis San Jerónimo ligt langs de rivier in Estella, in het noorden van Spanje. Een enorme moestuin ligt om het voormalige klooster. Het is een van de ruim 5000 verzorgingshuizen van Spanje.

"Het idee ons hier op te sluiten met de ruim zestig bewoners ontstond op de ochtend toen in Spanje de noodtoestand werd aangekondigd", vertelt directeur David Cabrero op een bankje in de moestuin. "Onszelf afgrendelen leek de beste manier om de mensen waar we voor zorgen te beschermen."

Het werden uiteindelijk 35 dagen. "En het werkte. Niemand van de bewoners, en ook niet het personeel raakte besmet. Tot de dag van vandaag is het ons gelukt."

Correspondent Rop Zoutberg ging terug naar het tehuis en blikte met bewoners en personeel terug op die bijzondere dagen:

Maar het effect was misschien nog wel groter, want de opsluiting veranderde iedereen, vertelt Cabrero. "We begrepen beter hoe de wereld van onze ouderen eruit ziet. Ik ben er als mens beter van geworden, dat is voor het team van medewerkers niet anders."

"Het was 24 uur per dag, 35 dagen lang", herinnert verzorgster Andrea Muntoi. "Bij het wakker worden zag je niet het gezicht van je partner, maar dat van de bewoners. Ze zagen ons in pyjama. Je maakte iedere minuut van een dag met elkaar mee. Het was iets.. magisch."

Net als in andere landen maakte het coronavirus vooral in verzorgingstehuizen in Spanje veel slachtoffers. Er vielen volgens officiële cijfers - al liggen die in werkelijkheid vermoedelijk hoger - 24.000 doden door covid of mensen met coronasymptomen. Dat is de helft van alle mensen die in Spanje door het virus stierven.

De rechten van de bewoners werden tijdens de pandemie op veel plekken geschonden, stelt Amnesty International. In een rapport noemt de mensenrechtengroep het recht van ouderen op gezondheid en op leven. "De overheid kwam dan wel met maatregelen. Maar die waren te zwak om een groep mensen te beschermen die van zichzelf al kwetsbaar is."

Het rapport beschrijft hoe besmette bewoners nauwelijks werden overgebracht naar ziekenhuizen en deelstaten de behandeling aan mensen vanaf tachtig jaar weigerden. Beschermende kleding of materiaal ontbrak bijna overal, familieleden werden onterecht weggestuurd van de zorginstellingen. "Bewoners werden opgesloten in hun kamers en stierven in eenzaamheid."

"Mensen hebben het recht op leven", knikt directeur Cabrero. "Maar los van het idee dat je oud wilt worden, hebben mensen recht op kwaliteit van leven. In alle waardigheid."

Als maatregelen worden in het verzorgingshuis San Jerónimo groepen bewoners in 'bubbels' uit elkaar gehouden, en wordt bij iedereen dagelijks de temperatuur gemeten. Daar komt om de twee weken een coronatest voor het personeel bij. Deze kerstdagen brengen de ouderen uit voorzorg zonder hun familie door.

Het lange wachten is nu op het vaccin, zegt bewoner José Antonio Legarda (78). Als het maar niet te lang duurt. "Misschien zijn we dood voor dit probleem voorbij is. Dat is het vervloekte ervan. Wat ben ik daar soms bang voor."