Koning over maatschappelijk debat: 'Misschien bent u moe van de manische meningenmachine'

Koning Willem-Alexander heeft in zijn kersttoespraak de toon van het maatschappelijke debat centraal gesteld. In de toespraak, die grotendeels in het teken stond van de coronapandemie, stond hij stil bij mensen die zich niet thuis voelen "bij muurvaste standpunten" en soms twijfelen of hun mening veranderen.

"Misschien bent u moe van opwinding, argwaan en fanatisme. Moe van de manische meningenmachine", zei de koning. "Ook de zachte stemmen verdienen het om gehoord te worden."

Volgens Willem-Alexander horen "scherpe debatten over uitgesproken opvattingen of radicale ideeën" bij een vrije samenleving. "Maar het kenmerk van een vrije samenleving is nu juist dat er ook ruimte is voor nuance." Hij noemde ironie en zelfrelativering "altijd het beste medicijn bij een opgekropt gemoed".

"Wij mensen zijn niet geschapen om elkaar te haten", zei hij verder. "Een land waarin mensen elkaar een beetje liefdevol tegemoet treden, is een land waarin mensen zich thuis kunnen voelen, ook in tijden van grote onzekerheid."

In 2016 en 2017 gingen de kersttoespraken van de koning ook over de toon in het maatschappelijk debat. Hij zei toen dat het extreme het nieuwe normaal lijkt te worden en deed ook de uitspraak "Twitter maakt het debat soms bitter". Nu staat hij er nog een keer expliciet bij stil, zegt verslaggever Koninklijk Huis Kysia Hekster. "Blijkbaar is dat echt iets dat hij heel belangrijk vindt en waar hij zich zorgen over maakt. Als koning wil hij geen polarisering, maar verbinding."

'Niet de Kerst waarop we hadden gehoopt'

Willem-Alexander stond ook uitgebreid stil bij de gevolgen van corona. "Aan het einde van een zwaar jaar is dit niet het Kerstfeest waarop we hadden gehoopt", zei de koning. "In huiskamers overal in Nederland blijven stoelen leeg, terwijl we maar al te graag extra stoelen hadden aangesleept."

Hij begon zijn toespraak met herinneringen over ontmoetingen die hij had met zorgpersoneel en anderen die direct de gevolgen van de crisis voelen. "De coronapandemie maakte het allerbeste in ons wakker", zei Willem-Alexander verder. "Maar ze confronteerde ons ook met de scherpe en ongemakkelijke kanten van onszelf en de samenleving."

'Zullen elkaar weer ontmoeten'

Hij sprak zijn steun uit aan mensen van wie het bestaan overhoop is gegooid en bedankte iedereen "die zich de afgelopen maanden met vallen en opstaan aan de voorschriften heeft proberen te houden". Volgens Hekster geldt die zin ook voor de koning zelf. "Zijn vorige toespraak in oktober was een boetedoening voor zijn afgebroken vakantie naar Griekenland. Hij weet uit eigen ervaring hoe moeilijk het is."

Willem-Alexander sloot zijn toespraak af met een vooruitblik op het komende jaar, waarin veel Nederlanders gevaccineerd worden tegen het coronavirus. "We zullen elkaar weer kunnen ontmoeten en omhelzen."

Bekijk hier de hele toespraak van de koning: