Het jaar van Esther Vergeer: 'Ik had zó geen zin in dit gevecht tegen kanker'

• Eline de Zeeuw

  verslaggever en redacteur Sport

In de laatste week van 2020 kijken zeven sporters en oud-sporters terug op een bewogen jaar. Vandaag: chef de mission van de paralympische ploeg Esther Vergeer.

"Ik weet nog zo goed dat ik de kamer van de dokter binnenliep en hij onomwonden zei: Esther, we hebben slecht nieuws voor je. We hebben een kwaadaardige tumor gevonden. Dan flitst er van alles door je heen. En als eerste stel je de vraag die je nooit hoopt te stellen: ga ik dan dood?"

Voor chef de mission van de Nederlandse paralympische ploeg Esther Vergeer is 2020 een extreme achtbaan geweest. Eind vorig jaar werd ze na 'een eindeloos' traject van zeven jaar eindelijk moeder, een paar maanden later kwam de keiharde diagnose borstkanker.

"Eenmaal thuis was er paniek. Ik had zó geen zin in dit gevecht tegen kanker. Niet dat je er wel zin in kan hebben, maar ik was al moe voor ik eraan begon. Ik was net moeder geworden en de Spelen zouden toen nog gewoon doorgaan. Als er íets niet paste in dat jaar, dan was het ziek zijn."

Vergeer was jarenlang onverslaanbaar in het rolstoeltennis en won zeven keer paralympisch goud. Na dertien jaar lang onafgebroken de wereldranglijst te hebben aangevoerd, stopte ze na de Spelen van 2012 met topsport. In Pyeongchang was ze voor het eerst chef de mission, een rol die ze ook zal vervullen in Tokio.

Dove vingertoppen en haarverlies

Het is eind januari, Vergeer krijgt haar eerste behandeling met chemotherapie. De vooruitzichten zijn positief, maar ze maakt zich op voor de full package: chemo's, opereren, bestralen. Vergeer krijgt last van dove vingertoppen, is moe en misselijk. Al snel vallen haar haren uit. "In het ziekenhuis benadrukten ze: houd in je achterhoofd dat dit tijdelijk is, dat je je vanzelf weer beter gaat voelen."

Ze wordt behandeld in een ander ziekenhuis dan dat in haar woonplaats Woerden. "Daar waren de medewerkers iets te persoonlijk betrokken. Zat ik in de wachtkamer voor een MRI, dan vroegen andere patiënten aan me of ik druk was met de Spelen. Terwijl ik in mijn hoofd alleen maar met andere dingen bezig was."

Vergeer praat vrijuit over haar ziekte en hoe ze die heeft beleefd. Vanachter haar laptop weet ze de pijnlijke momenten moeiteloos naar boven te halen. Van begin af aan is ze er bewust open over geweest, zegt ze.

"Het is zo'n zichtbare ziekte. Ik vond het belangrijk te vertellen wat er met me gebeurde, waarom ik soms niet bij een wedstrijd of training kon zijn van sporters die volop bezig waren met hun kwalificatie voor de Spelen. Dat was ook lastig. Ik kon dit niet anoniem in mijn eigen grot doormaken."

Geen knuffels maar appjes

Dan bereikt het coronavirus Nederland en volgt eind maart een 'intelligente lockdown'. Geen knuffels van vrienden en familie, geen bezoek maar appjes en af en toe een videobelletje. Anderzijds is er rust: Vergeer is graag drukbezet en hoeft nu niets te 'missen'.

Haar vriend Marijn werkt uit voorzorg volledig thuis. Vanwege haar verlaagde weerstand kan een coronabesmetting voor Vergeer ernstige gevolgen hebben. Hij en haar familie nemen de zorg voor dochtertje Jinte regelmatig over. "Een dubbel gevoel, want ik was supertrots op haar en wilde zo graag bij haar zijn. Dat botste wel eens, maar ik wist ook dat het niet haalbaar zou zijn als ik 's nachts steeds uit bed zou moeten."

Op 24 maart dringt ander nieuws door tot de huiskamer van Vergeer. Wat een maand eerder nog onmogelijk lijkt, gebeurt toch: de Olympische en Paralympische Spelen worden een jaar verplaatst. Even daarvoor was Marianne Timmer nog aangewezen als Vergeers plaatsvervanger voor Tokio, mocht ze niet op tijd zijn hersteld.

"Of uitstel van de Spelen mij daarom goed uitkwam? Ja, voor mij persoonlijk was dat best wel een cadeautje", lacht ze voorzichtig.

Onzekerheid

Sommige sporters van TeamNL delen haar opluchting: na weken van gecancelde toernooien en onzekerheid weten ze eindelijk waar ze aan toe zijn. Bij anderen is er frustratie.

Tussen de chemo's en bestralingen werkt Vergeer stug door. Na een chemo voelt ze zich vaak een week beroerd, maar dan ook weer een week prima. Pragmatisch als de ex-topsporter is, plant ze dan juist haar werk.

"Ik heb veel sporters opgebeld, gevraagd hoe het met ze gaat. Ze moesten thuis in de tuin of vanuit de schuur hun trainingen doen, en met een fysieke beperking betekende dat soms ook erg creatief zijn. Ik neem mijn petje af voor hoe ze daarmee omgingen."

Voor veel paralympische sporters brengt corona bovendien een extra onzekerheid met zich mee. Ze hebben in combinatie met of dankzij hun handicap vaak onderliggende aandoeningen, waardoor ze vatbaarder zijn voor corona en de gevolgen van een besmetting mogelijk groter zijn.

"Boccia-speler (een werpsport te vergelijken met jeu de boules, red.) Daniël Perez kan bijvoorbeeld zelf niet autorijden. Hij traint al sinds maart thuis, omdat hij het openbaar vervoer vanwege zijn gezondheidstoestand mijdt. Er zijn sportfaciliteiten beschikbaar in Amsterdam, maar hij kan het risico niet nemen, al zou hij zo graag willen. Dit soort verhalen hoor ik veel vaker."

Sporters spreken via videoverbinding

Haar werk als chef de mission verandert onderwijl. Waar Vergeer normaliter trainingen en wedstrijden van haar sporters bezoekt, spreekt ze hen nu uitsluitend via een videoverbinding.

"Normaal tref je ze in hun natuurlijke habitat. Nu leek het soms een zakelijk gesprek te worden en dat was absoluut niet mijn bedoeling. Ik worstel daar best wel mee. Wat genoeg is, of te veel kan zijn. Ze moeten mijn betrokkenheid voelen, maar het moet niet omslaan in bemoeizucht."

Die twijfels bespreekt ze ook met Pieter van den Hoogenband, chef van de olympische ploeg. "Hij had hetzelfde, zei dat hij niet in de weg wilde lopen. Voor ons was dit jaar ook een zoektocht naar balans."

Sterker uit de crisis

Eind juli plaatst Vergeer een bericht op haar website: "Alle behandelingen zijn inmiddels achter de rug. Ik heb het laatste gesprek gehad met de arts en het is klaar. Letterlijk en figuurlijk."

Angst kan plaatsmaken voor opluchting. Nu, een paar maanden later, zegt ze: "Ze zeggen wel eens: je komt sterker uit een crisis. Ik weet door alles wat ik heb meegemaakt in ieder geval beter wat ik wil."

Wat dat dan is? "Ik denk dat ik nog harder mag roepen om aandacht voor de paralympische sport. We hebben zoveel waanzinnige prestaties te leveren en zoveel mooie verhalen te vertellen."

"We leven meer dan ooit in een maatschappij die vraagt om diversiteit en inclusie, en ik ben ervan overtuigd dat wij als paralympische sport een rol kunnen spelen om het 'ongewone' gewoon te maken. Ik zie het als mijn missie om ervoor te zorgen dat we kunnen meepraten."

Champagne

De achtbaan komt langzaam tot stilstand. Met enkele maanden geleden nog een bijzonder moment. Rond haar dochter, die Vergeer en haar man in 2019 kregen via een draagmoeder in Canada. In oktober van dit jaar is ook de daarbij horende juridische procedure afgerond.

"Ik ben nu officieel moeder van mijn eigen dochter. Nog iets om een fles champagne voor open te trekken."