Een zaak als 'Promes' schokt elke club: 'Niet laten dwingen door publieke opinie'
Dat publieke figuren, zoals profvoetballers, meer dan gewone burgers onder het vergrootglas liggen zodra ze in aanraking komen met justitie, is deze week maar weer eens gebleken. Afgelopen zondag werd Quincy Promes opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij een steekpartij. Hoe ga je daar als voetbalclub mee om? Hoe stel je je op?
Oranje-international Promes is zeker niet de eerste profvoetballer die in aanraking komt met justitie. Denk bijvoorbeeld aan Patrick Kluivert en Barry van Galen, beiden oud-international, en Jesper Drost. Net als in hun gevallen werd de arrestatie van Promes breed uitgemeten in de media.
Kluivert veroorzaakt dodelijk ongeluk
De carrière van Kluivert zal altijd getekend blijven door de gebeurtenissen in 1995. Door een goal van de toen 18-jarige spits won Ajax in de finale van de Champions League met 1-0 van AC Milan, maar nog geen vier maanden later kwam Kluivert op geheel andere wijze in het nieuws.
Op zaterdagavond 9 september veroorzaakte hij in Amsterdam-Noord een dodelijk ongeluk, waarbij de 56-jarige schouwburgdirecteur Marten Putman overleed en diens vrouw ernstig gewond raakte.
"We waren allemaal geschokt", vertelt David Endt, destijds perschef van Ajax. "Twee emoties overheersten. Allereerst medeleven met de familie van het slachtoffer en het besef van de tragiek. Aan de andere kant ook de zorg voor de speler. Die heeft een grote fout begaan en moet niet aan zijn lot worden overgelaten."
Ajax-trainer Louis van Gaal nam in de herinnering van Endt het voortouw in het pad dat Ajax koos voor Kluivert. "Die trok het naar zich toe", zegt Endt. "Van Gaal was overheersend en heel erg bezig met Kluivert. Hoe verschrikkelijk het ook is voor de familie, uiteindelijk was Kluivert ook een mens, een jongen van achttien."
Op 21 september werd Putman begraven en op diezelfde dag maakte Kluivert bij het tweede van Ajax zijn rentree. "Niet stijlvol natuurlijk. Ik vraag me af of Ajax hier weet van had", zegt Endt over de uiterst ongelukkige planning. "Misschien ontbrak de helderheid van denken voor het nemen van juiste beslissingen. Het was voor Ajax ook een leerproces. Dit maak je nooit mee."
Spreekverbod na drie maanden opgeheven
Het door Ajax opgelegde spreekverbod voor Kluivert werd in december van dat jaar, drie maanden na het fatale ongeval, opgeheven. Het was de maand waarin de aanvaller Oranje met twee doelpunten tegen Ierland naar het EK schoot. Die maand werd ook bekend dat het Openbaar Ministerie hem ging vervolgen.
Acht maanden na het ongeluk, op 1 mei 1996, volgde de uitspraak van de rechter. Kluivert werd wegens dood door schuld veroordeeld tot een taakstraf van 240 uur en moest achttien maanden zijn rijbewijs inleveren.
Begin oktober 2004 werd AZ in verlegenheid gebracht door de arrestatie van een speler. De Alkmaarders hadden met 0-0 gelijkgespeeld tegen Ajax en middenvelder Barry van Galen besloot na de wedstrijd met zijn zwager een bezoek te brengen aan de kermis in Assendelft. Drie dagen later werd hij door de politie van Zaanstreek-Waterland aangehouden.
Twee 27-jarige vrouwen hadden aangifte gedaan tegen Van Galen wegens mishandeling. In een persverklaring bevestigde AZ de arrestatie. De club voegde eraan toe het incident als een privéaangelegenheid te beschouwen en niet als een zaak van de club.
'De situatie redelijk nuchter beschouwd'
Willem Zeijlmans was destijds de woordvoerder van AZ. "Barry zal er niet op zitten te wachten dat dit wordt opgerakeld", begint Zeijlmans. "Qua publiciteit bleef het toen ook beperkt. Het was natuurlijk een andere tijd."
Bij AZ werd direct een crisisberaad gepland met voorzitter Dirk Scheringa, technisch directeur Martin van Geel, algemeen directeur Toon Gerbrands en trainer Co Adriaanse. "Als club zit je hier natuurlijk niet op te wachten", aldus Zeijlmans. 'In gezamenlijk overleg hebben we besloten niet te reageren tot er duidelijkheid was. Je hebt ook verantwoordelijkheid naar je werknemer."
"Eigenlijk hebben we de situatie redelijk nuchter beschouwd", vervolgt Zeijlmans. "Van Galen stond er zelf ook nuchter in. Een dag later trainde hij weer. Ik zei hem dat ik voor hem klaarstond als hij iets nodig had. Dat was niet nodig, zei hij."
Van Galen beriep zich op noodweer, maar daar was volgens de politierechter geen sprake van. De middenvelder van AZ kreeg een maand later een taakstraf van 60 uur opgelegd en een boete van 500 euro voor openlijke geweldpleging en mishandeling.
Het incident kostte Van Galen geen wedstrijden en in dezelfde maand als zijn veroordeling maakte Van Galen op 34-jarige leeftijd zijn debuut in het Nederlands elftal tegen Andorra. Over het incident werd nadien nauwelijks meer gesproken. "Ik denk dat we als club juist hebben gehandeld", aldus Zeijlmans.
Drost aangehouden na aanrijding
Zes jaar geleden raakte PEC Zwolle-speler Jesper Drost in opspraak. In de nacht van woensdag op donderdag 19 juni 2014 raakten twee jongeren licht gewond bij een aanrijding met een auto in Steenwijk. Daaraan was een ruzie in een horecazaak voorafgegaan. De slachtoffers deden aangifte.
PEC Zwolle-middenvelder Jesper Drost was verdachte. De dag na de aanrijding werd hij aangehouden op verdenking van poging tot doodslag en het verlaten van de plek van een ongeluk. Drost zat enkele dagen vast en miste daardoor op maandag de eerste training van PEC in de voorbereiding op het nieuwe seizoen. Een dag later werd hij op vrije voeten gesteld.
"We zijn toen meteen met Jesper in gesprek gegaan", zegt PEC Zwolle-voorzitter Adriaan Visser. "Ook om voor onszelf een beeld te vormen. Op basis van die gesprekken zagen we geen aanleiding hem niet te steunen. Hij was in paniek weggereden en had daarbij twee mensen geraakt. We hebben dan ook een neutraal standpunt ingenomen."
Na technisch onderzoek en veel getuigenverhoren concludeerde ook de officier van justitie dat het een ongeluk was en dat Drost alleen viel te verwijten dat hij onvoorzichtig had gereden. Drost kreeg in december 2015 een taakstraf van 50 uur, de uitkomst van een schikking tussen de officier van justitie en de advocaat van Drost.
"Die uitkomst strookte met onze analyse", zegt Visser. "Het is een prima jongen. We hebben zijn contract gerespecteerd."
'Achteraf is het makkelijk praten'
"Het blijft lastig voor een club", aldus Visser. "Ik herken wel dingen waar Ajax nu mee te maken heeft met Promes. Bij ons ging het alleen om een regionale bekendheid, bij Ajax en Promes om een nationale bekendheid. Het proces blijft hetzelfde. Als club word je overvallen."
"Mensen worden vaak op voorhand al veroordeeld", vervolgt Visser. "Maar de publieke opinie bepaalt niet of iemand schuldig is. Daar hebben we de politie en de rechter voor. Dat is de basis. Je moet je niet laten dwingen door de publieke opinie."
Promes werd dinsdag vrijgelaten, maar blijft verdachte. Hij ontkent zelf betrokkenheid bij het steekincident. In een eerste reactie zei een woordvoerder van Ajax: "Hij wordt beschuldigd, maar dat wil niet zeggen dat hij schuldig is. Het spreekt voor zich dat er eerst een gesprek met Quincy zal plaatsvinden en daar gaan we nu niet op vooruitlopen."
PEC-voorzitter Visser kan zich goed vinden in die aanpak. "Als club is het wel belangrijk om je ook zelf een beeld te vormen. Door met de speler te praten. Als de indruk is dat zaken echt gierend uit de hand gelopen zijn, is een tijdelijke schorsing van de speler misschien een middel."
'Geen handboek voor dit soort gevallen'
"Als voetballer en club heb je een voorbeeldfunctie, maar dat betekent niet dat we per definitie onfeilbaar zijn", aldus Visser. "Ik verbaas me erover hoe lichtzinnig sommige mensen denken over de zorgplicht."
"Er bestaat geen handboek voor dit soort gevallen", zegt Endt. "Geen enige juiste manier. Achteraf is het makkelijk praten. Elk geval staat op zich."
In Studio Voetbal bogen Arno Vermeulen, Ibrahim Afellay, Theo Janssen en Pierre van Hooijdonk zich ook over de arrestatie van Quincy Promes. Kijk hieronder naar het gesprek.
