Van Dissel waarschuwt voor gevolgen onvoorzichtigheid tijdens feestdagen

Er zijn nu zo'n 88.000 mensen in Nederland die besmettelijk zijn en dat kan in januari oplopen tot bijna 300.000 als te veel mensen zich met de feestdagen niet aan de maatregelen houden. Die getallen hield Jaap van Dissel van het RIVM voor in de coronabriefing in de Tweede Kamer. "Zelfs de maartpiek was nog ongeveer de helft", aldus de directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM.

Het sombere beeld is één van de drie scenario's die hij in de Tweede Kamer schetste, gebaseerd op veranderingen in het aantal mensen dat één besmettelijke persoon aansteekt (het R-getal). Als het huidige R-getal van 1,1 niet verandert, zijn er op 8 januari naar schatting bijna 117.000 mensen met het virus in Nederland. Loopt het R-getal op tot 1,25, dan zullen dat er 171.000 zijn. In het somberste scenario, bij een R van 1,50, zoals dit najaar, gaat het dus om die bijna 300.000 besmettelijke mensen.

Het RIVM heeft ook een grove berekening gemaakt van de gevolgen van de heropening van de horeca en culturele instellingen. Op langere termijn zou dat leiden tot zo'n 800 ziekenhuisopnames en 140 mensen extra op de IC. Met het oog daarop adviseerde het Outbreak Management Team volgens Van Dissel om de coronaregels niet te versoepelen, en het kabinet nam dat over.

De waarschuwingen over de feestdagen en de gevolgen van versoepelingen volgden op eerdere zorgen in de briefing, die werden geuit door de zieken- en verpleeghuizen. Zo herhaalde voorzitter Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg dat hij na de stabilisering van het aantal ziekenhuispatiënten een nieuwe toename verwacht.

Kuipers denkt niet dat die toename in januari al leidt tot code zwart, wat betekent dat er gekozen moet worden welke patiënten wel en niet worden behandeld. Wel waarschuwt hij dat er nog altijd een bovennormale intensivecare-capaciteit nodig is en ook zal blijven. "Dat betekent ook iets wat betreft het inroosteren van personeel", zei Kuipers.

Een andere factor die de druk op personeel verhoogt, is volgens Kuipers de agressiviteit van mensen in de ziekenhuizen. Als voorbeeld noemde hij bezoek dat beschermende kleding uittrekt en verpleegkundigen uitscheldt als ze erop worden aangesproken. "Je wilt bezoek toelaten in deze tweede golf en het ziekenhuis niet sluiten, maar als dit zo doorgaat is het misschien wel nodig", aldus Kuipers.

'Rek eruit in verpleeghuizen'

Daarbij sloot Conny Helder van zorgkoepel Actiz zich aan. "Laat alsjeblieft agressieve neigingen achterwege, het is echt ongehoord wat er gebeurt", zei Helder, wier boodschap verder was dat verpleeghuizen niet veel meer zorg kunnen bieden dan ze nu doen. "De rek is eruit." Dat komt gedeeltelijk door het tekort aan 50.000 personeelsleden dat de ouderenzorg al langer heeft. Ook ligt het ziekteverzuim nu 3 procent hoger dan normaal, op 10 procent.

Helder vertelde verder dat nog niet alle 1273 covidbedden in de verpleeghuizen bezet zijn, maar ze zei wel dat de versnelling van de verspreiding van het virus ook in de zorginstellingen te zien is. "We zien een besmettingsgraad van 30 tot 40 procent in sommige verpleeghuizen in bijvoorbeeld Brabant."

'10 tot 20 procent kan niet gebruikt'

Jaap van Delden, die bij het RIVM verantwoordelijk is voor het vaccinatieprogramma tegen het virus, gaf toelichting over de logistiek achter de inentingen. Hij herhaalde dat de vaccins van Pfizer zich met de huidige werkwijze nog niet lenen voor vaccinaties in verpleeghuizen, mede omdat het diepgekoelde middel vier dagen bruikbaar is op de plek waar gevaccineerd wordt.

Nieuw was dat het RIVM schat dat 10 tot 20 procent van de vaccins niet gebruikt kan worden. Dat percentage wordt volgens Van Delden beïnvloed door het logistieke proces en de vaccinatiebereidheid bij mensen. Hij hoopt dat het percentage lager uitvalt, maar benadrukt dat voorspellingen moeilijk te doen zijn, omdat deze inentingen anders verlopen dan andere vaccinatierondes.

De tien tot twintig procent is een ruwe schatting, zegt Van Delden: