Regionale coronamaatregelen: eerst wel, toen niet, en nu misschien weer wel

De afgelopen weken waren de coronamaatregelen in heel Nederland gelijk. In het hele land geldt sinds half oktober hetzelfde regime, maar de vraag is hoelang nog. Premier Rutte benadrukte gisteren dat er grote regionale verschillen zijn in de coronacijfers. Hij kondigde in de persconferentie aan dat er voor de gebieden waar het slecht gaat maatregelen worden "klaargezet".

Rutte noemde Rotterdam als regio "die er echt uitspringt". Ook Zuid-Holland-Zuid (rond Dordrecht) en Twente (rond Enschede en Hengelo) werden met name genoemd. De premier wil het nog even aanzien, maar zei al wel waaraan wordt gedacht: een avondklok, het sluiten van winkels en sluiting vanaf het voortgezet onderwijs.

Winkeliers en leraren houden daarom hun hart vast:

In de regio's die Rutte noemde, hopen ze vooral dat het niet zover komt. "Ik baal ervan als het moet", zegt burgemeester Aboutaleb van Rotterdam tegen de regionale omroep Rijnmond. Hij heeft de hoop dat de cijfers de komende dagen fors gaan dalen.

Zijn collega Kolff van Dordrecht wil ook tot volgende week wachten met het nemen van aanvullende maatregelen. Hij wil eerst het effect afwachten van de maatregelen die gisteren werden afgekondigd, zei hij in Nieuws en Co op NPO Radio 1. Kolff voegt er wel aan toe dat het aantal besmettingen in zijn regio afgelopen week echt veel te hoog was.

Een woordvoerder van de veiligheidsregio Twente wijst erop dat de cijfers daar al vier dagen achtereen dalen.

Waterbedeffect

Burgemeester Aboutaleb schetst ook meteen een probleem: het sluiten van de winkels betekent niet dat mensen ook per se binnen blijven. Als de winkels in de regio Rotterdam dichtgaan kunnen mensen nog wel terecht in bijvoorbeeld Delft, 15 kilometer verderop. Hoe voorkom je dat er een waterbedeffect ontstaat, waarbij het op de ene plek wel rustiger wordt, maar tegelijk ergens anders drukker? Op die vraag is nog geen duidelijk antwoord.

De Dordrechtse burgemeester Kolff wil daarom liever dat in het hele land dezelfde maatregelen gaan gelden. Aboutaleb voegt daaraan toe dat ondernemers moeten worden gecompenseerd als er toch voor een regionale aanpak wordt gekozen en de winkels in Rotterdam dichtgaan.

Draagvlak nodig

In alle veiligheidsregio's die gisteren door Rutte werden genoemd, wordt benadrukt dat het uiteindelijk de landelijke overheid is die moet besluiten of er regionaal een lockdown komt. Kolff mist daarvoor nu nog duidelijke criteria. Draagvlak van de burgemeesters wordt in Den Haag wel als cruciaal gezien voor de invoering.

Voorzitter Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg is in ieder geval erg voor een regionale aanpak. Hij noemt het een dilemma of moet worden gekozen voor ingrijpende maatregelen voor een korte periode of voor minder vergaande, maar wel langdurigere maatregelen. Kuipers is bang dat die laatste ingrepen alleen maar leiden tot stabilisatie of een langzame daling van het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames.

Hij wijst erop dat het vooral de ziekenhuizen in de zwaarst getroffen regio's zijn waar de afgelopen tijd afdelingen voor enige tijd hun deuren moesten sluiten. Dat maakt een regionale aanpak logisch, zo redeneert hij.

Wel-niet-wel-niet

Aan het begin van de corona-uitbraak, in maart, werd ook gekozen voor een regionale aanpak: in Noord-Brabant, waar toen de meeste besmettingen waren, werd mensen gevraagd hun sociale contacten te beperken. Al snel bleek dat het virus niet bij de provinciegrens stopte en werden nieuwe maatregelen landelijk van kracht.

Na maanden waarin in het hele land dezelfde maatregelen golden, werd in september na aandringen van de voorzitters van de veiligheidsregio's opnieuw voor een regionale aanpak gekozen. Het epicentrum van de uitbraak was verschoven van Brabant naar de grote steden in de Randstad.

In de veiligheidsregio's rond Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Leiden en Haarlem kwamen daarom half september beperkingen voor bezoek aan de horeca en de groepsgrootte. De dagen erna liep ook in de rest van het land het aantal besmettingen op en werden de maatregelen voor veel meer regio's van kracht.

Diverse deskundigen trokken toen de conclusie dat Nederland eigenlijk te klein is voor een regionale aanpak. Toch is dat een mogelijkheid die het kabinet nu, opnieuw, zeer nadrukkelijk openhoudt.