Wordt T. rex Stan duurste dino ooit? 'Als hij maar niet in een villa verdwijnt'

• Lennart Bloemhof

  redacteur Online

Een nagenoeg intacte schedel. Een skelet dat voor zo'n 65 procent compleet is. Wie er ooit van heeft gedroomd een tyrannosaurus rex in de woonkamer te hebben, heeft een unieke kans. Vandaag gaat in New York het beroemde dinofossiel Stan onder de hamer. Prijskaartje? Tussen de 6 en 8 miljoen dollar, schat veilinghuis Christie's.

Volgens experts kan Stan zomaar het duurste fossiel ooit worden. Dat is nu nog T. rex Sue, waarvoor in 1997 op een veiling 8,36 miljoen dollar werd neergelegd door een natuurhistorisch museum in Chicago.

"Maar er is geen tweede Stan", zegt aardwetenschapper en fossielexpert Manuel Quiring. Hij werkt bij online verkoopplatform Catawiki, waar experts als Quiring de veilingen overzien. Lang voordat hij fossielen ging taxeren, kende hij Stan al. Het skelet figureert in tal van wetenschappelijke onderzoeken.

'Alsof je de Mona Lisa veilt'

Toen Stan in 1987 in de Amerikaanse staat South Dakota werd gevonden door amateurpaleontoloog en naamgever Stan Sacrison, was hij met 199 gevonden botten de meest volledige T. rex ooit. In de ruim drie decennia daarna zijn er slechts vier completere T. rexen gevonden.

In het 43 pagina's tellende boekwerk om kopers over de streep te trekken, schrijft Christie's dat Stan de T. rex is die waarschijnlijk door de meeste mensen is gezien. Afgietsels van het fossiel zijn aan tientallen musea verkocht door het commerciële opgravingsbedrijf dat hem bezit.

Topstuk is de schedel, volgens paleontologen de compleetste en best bewaarde van alle T. rexen. Er zijn zelfs nog sporen van prehistorische vechtpartijen met soortgenoten op te zien. "Het is een beetje alsof je de Mona Lisa veilt. Het is dus lastig te voorspellen hoeveel Stan gaat opleveren", zegt veilingexpert Quiring.

Wel denkt hij dat de schatting van de opbrengst door Christie's "behoorlijk conservatief" is. Ook omdat de fossielenmarkt sinds de veiling van Sue in 1997 flink is veranderd. Zeldzame fossielen als Stan gaan allang niet meer automatisch naar musea. Quiring ziet het dagelijks bij Catawiki. Vorige maand verkocht het platform nog voor 7250 euro een hoorn van een triceratops aan een particuliere koper.

De duurste dinofossielen:

Het hoort bij de mysterieuze aantrekkingskracht van dinosaurussen, die er al is sinds de eerste dinofossielen werden geïdentificeerd aan het begin van de negentiende eeuw in Engeland. Historicus Lukas Rieppel schrijft in zijn boek Assembling The Dinosaur dat Amerikaanse tyconen als Andrew Carnegie en J. P. Morgan rond 1900 al dol waren op dinofossielen. Ze zagen ze als statussymbolen.

Tegenwoordig ziet Quiring dat mensen een stukje dinosaurus willen omdat ze de fantasie prikkelen, aangezwengeld door films als Jurassic Park. "En ze kwamen tragisch aan hun einde. Het is de natuurlijke geschiedenis van onze aarde. Mensen willen dergelijke bijzondere en unieke objecten tegenwoordig in hun huis tentoonstellen", zegt Quiring.

Ranzige rafelrandjes

Paleontoloog Anne Schulp haalde in 2016 met museum en onderzoeksinstituut Naturalis een T. rex naar Nederland: Trix. Hij haalde er bewust niet eentje "van de plank", maar groef Trix zelf op in de VS. Schulp kijkt geregeld met argusogen naar fossielveilingen. "Er zitten soms ranzige rafelrandjes aan met een hoog 'ik heb iets wat jij niet hebt'-gehalte", zegt hij.

Zo legde een anonieme koper twee jaar geleden op een veiling twee miljoen euro neer voor een nog onbekende dino. Tot afgrijzen van paleontologen. Zij vreesden dat het dier zou verdwijnen in een privécollectie. Ook staan Hollywoodsterren als Russell Crowe, Nicolas Cage en Leonardo DiCaprio te boek als fervent fossielverzamelaars.

"In zo'n T. rex zitten tientallen jaarsalarissen aan werk. Het kost ongeveer twee miljoen euro om zo'n beest uit te graven en te prepareren", legt Schulp uit. "Alles daarboven is de magiefactor. Soms zie je bieders de prijs enorm opdrijven, zoals in de kunstwereld gemeengoed is. Als museum kom je dan snel voor lastige afwegingen te staan."

Trix is eigendom van Naturalis, waardoor het beschikbaar blijft voor wetenschappers als Schulp. Dat is belangrijk, vindt hij. Want zelfs van een fossiel als Stan, dat al vele duizenden uren is bestudeerd, kan de wetenschap nog leren. "We weten nog lang niet alles van de T. rex. Het puntje van de staart is bijvoorbeeld nog nooit gevonden", zegt Schulp.

Daarnaast komen er geregeld nieuwe technieken beschikbaar, waarmee fossielen opnieuw kunnen worden bestudeerd. Unieke fossielen als Stan verliezen volgens hem daardoor nooit hun relevantie. Schulp: "Ik zou het heel jammer vinden als hij straks achter de deuren van een villa verdwijnt."