Shell, Bam, Tata en KLM schrappen duizenden banen, meer reorganisaties op komst
Oliebedrijf Shell gaat wereldwijd tot 9000 banen schrappen. Bij het grootste bouwbedrijf van Nederland, BAM, verdwijnen honderden banen; bij Tata Steel in IJmuiden zouden 850 banen verloren gaan. En KLM moet uiterlijk morgen de reorganisatieplannen inleveren bij minister Hoekstra. De verwachting is dat ook daar veel banen zullen verdwijnen.
Dat roept de vraag op: is hier sprake van een corona-ontslaggolf en zal de werkloosheid hierdoor snel oplopen?
'Veel tijd voor reorganisatie'
"Het is logisch dat bedrijven nu reorganisaties aankondigen", zegt analist Corné van Zeijl van vermogensbeheerder Actiam. "Iedereen heeft een tijd aangekeken hoe de coronacrisis zich ontwikkelt. En ze zien nu dat het niet verbetert, dat er een tweede golf komt en bedrijven moeten nu daarop reageren."
Maar de werkloosheid zal door dit soort aankondigingen niet meteen hard oplopen, verwacht ABN Amro-econoom Nora Neuteboom. "Bedrijven trekken veel tijd uit voor zo'n reorganisatie, Shell bijvoorbeeld tot eind 2022. En vaak worden eerst mensen die met pensioen gaan niet vervangen, werknemers vertrekken vrijwillig of ze worden omgeschoold en krijgen een nieuwe baan."
Niet alleen door corona
Dat grote bedrijven minder groot worden is volgens Ton Wilthagen, hoogleraar Arbeidsmarkt van Tilburg University, ook een structurele ontwikkeling die niet alleen door corona komt. "Door digitalisering, automatisering en robotisering zijn de grootste werkgevers van Nederland allemaal kleiner aan het worden. Samen met corona levert dat nu een vrij giftige cocktail op qua banenverlies."
De werkloosheid is in Nederland wel gestegen sinds corona, maar tot nu toe niet heel hard. In februari was het 2,9 procent, in augustus 4,6 procent. "Dat is nog steeds een beetje een 'natuurlijk' niveau", zegt Nora Neuteboom van ABN Amro. "En dat komt echt door de loonsubsidies van de NOW-regeling. Maar grote Nederlandse bedrijven zijn ondertussen wel aan het bekijken hoe ze zich moeten aanpassen aan de situatie."
Ze verwacht meer reorganisaties, zeker in sectoren die niet snel zullen terugkeren naar het niveau van voor corona. "Zoals reizen, vliegen, evenementen en catering. Bedrijven gaan nu zeggen: deze afdeling stoten we af, voor deze mensen is er geen werk mee. Eind dit jaar en vooral volgend jaar verwacht ik daardoor wel verdere stijgingen te zien van de werkloosheid."
Maar ook nu zijn er nog altijd bedrijven die wel mensen nodig hebben, zegt hoogleraar arbeidsmarkt Wilthagen. "Er is nooit een crisis waarin er geen enkele sector groeit. De vraag is nu: de mensen die hun baan verliezen, wat deden ze, wat kunnen ze en wat zouden ze kunnen? Matcht dat met de banen die er wel zijn?"
Volgens hem heeft Nederland geen goed systeem om mensen van de ene baan naar de andere te helpen, zoals sommige Scandinavische landen wel hebben. "Geld is niet het probleem, minister Koolmees heeft nu een hoop geld beschikbaar voor omscholing. Maar de organisatie is het probleem. Je hebt hier scholingsfondsen per sector. Maar je moet mensen over de grenzen van hun eigen sector aan scholing en werk helpen en dat is nu te moeilijk. Dat breekt ons enorm op."
Maandag publiceerden we dit artikel over beroepen waarin nog steeds volop baankansen zijn. Dit is de top-10 van 'krapteberoepen':
Door de tweede NOW-regeling krijgen bedrijven nu nog voor 1,3 miljoen werknemers loonsubsidie om mensen in dienst te houden terwijl hun omzet omlaag is gegaan. Morgen gaat de derde NOW-regeling in en die loopt tot juli 2021.
Op basis van het aantal NOW-gebruikers heeft ABN Amro een inschatting gemaakt hoe ver de werkloosheid kan oplopen. "Stel dat uiteindelijk 20 procent van die bedrijven het zonder subsidie niet meer redt, dan stijgt de werkloosheid van 4,6 naar 7,4 procent", zegt Nora Neuteboom.
Maar ze verwacht dat het door een aantal factoren niet zover zal komen. Eind 2021 verwacht ze een werkloosheid van ergens tussen de 6,5 en 7 procent. "Het kabinet trekt 1,4 miljard uit voor omscholing. Daarmee kan je zo'n 100.000 mensen omscholen. Die worden dan tijdelijk niet meegerekend als werklozen, want ze volgen een opleiding. En die omscholing kan ook werken als je mensen in kraptesectoren als de zorg en techniek aan het werk weet te krijgen."
Verder verwacht ze dat een deel van de mensen die hun werk verliezen geen nieuw werk zullen zoeken en dus niet tot de werklozen worden gerekend. "Bijvoorbeeld jonge mensen die zelf besluiten weer te gaan studeren, of partners van mensen die nog wel een baan hebben."
