Migranten opgepakt op Griekse grond en in vlot op zee gezet, 'Alsof we beesten waren'
Migranten die de Griekse eilanden Lesbos en Samos hadden bereikt, zeggen dat ze zijn opgepakt en op opblaasbare vlotten en bootjes weer op zee zijn gezet. Die zogenoemde 'pushbacks' zijn in strijd met internationaal recht. Hulporganisaties slaan alarm.
Filmpjes en foto's die mensen zelf maakten, laten zien hoe de vlotten worden meegetrokken door bootjes met gemaskerde mannen erop. Anderen vertellen dat hun rubberbootjes lek werden gestoken met een speer, of dat hun motoren kapot werden gemaakt.
Pushbacks zijn niet nieuw, het gebeurt al jaren, vooral aan de landgrens tussen Griekenland en Turkije. Maar sinds april dit jaar is het op zee flink toegenomen, net als het geweld dat erbij wordt gebruikt, zegt Natalie Gruber van hulporganisatie Josoor. "De opblaasbare vlotten zijn een nieuwe trend. Daar worden mensen op gezet die op zee worden onderschept, maar nu ook steeds vaker mensen die al op de eilanden waren. Ze worden zonder dat ze zijn geregistreerd terug naar zee gebracht en daar achtergelaten."
De Turkse kustwacht zegt het bijna dagelijks mee te maken. Correspondent Mitra Nazar ging twee dagen mee met de Turkse kustwacht, die graag wil laten zien wat ze hier zien gebeuren. Ze sprak toen ook met de 19-jarige Somalische Sumaya, die afgelopen week samen met zestien andere Somaliërs door de Turkse kustwacht van een opblaasbaar vlot werd gehaald ter hoogte van zeegrens tussen Griekenland en Turkije.
De groep van Sumaya zegt dat ze een dag eerder via smokkelaars op Lesbos waren aangekomen. In Turkije waren ze op een bootje gestapt, een manier waarop veel migranten nog steeds proberen EU-lidstaat Griekenland te bereiken. Sumaya vertelt dat ze werden opgepakt en meegenomen toen ze een paar uur aan land waren, waarschijnlijk aan de noordkant van het eiland.
"We dachten dat het politie was. We weten het niet zeker, ze droegen maskers over hun hele gezicht. Misschien was het het leger", zegt de Somalische, die eerder dit jaar vertrok uit Somalië omdat ze er geen toekomst voor zichzelf ziet.
Sumaya zegt dat ze in een busje naar zee werd gereden en aan boord van een boot moest. "Ze sloegen ons, mannen en vrouwen, het maakte ze niet uit. Alsof we beesten waren. Ze namen al onze spullen af, telefoons, geld, kleding. En toen brachten ze ons de zee op." Daar kwam het opblaasbare vlot tevoorschijn, verklaart Sumaya, waar ze op werden gezet, waarna ze op open zee werden achtergelaten.
Sumaya's verhaal komt overeen met verklaringen van andere migranten, die zijn opgetekend door journalisten van The New York Times en door diverse hulporganisaties die pushbacks documenteren.
De Palestijnse Amjad vertelt vanuit Turkije hoe zijn bootje werd meegenomen en laat de beelden zien die hij toen maakte:
Gruber van Josoor vindt het zorgwekkend. "Pushbacks zijn altijd illegaal. Als we het internationaal recht serieus nemen, alle verdragen die we als Europa hebben getekend om mensen het recht te geven om asiel aan te vragen, mag dit nooit gebeuren. En met deze methodes worden mensen ook nog eens in direct gevaar gebracht op zee."
Of de gemaskerde mannen, waar Sumaya en ook andere migranten het over hebben, in opdracht van de Griekse kustwacht werken is niet zeker. Ze duiken al jaren op aan de landsgrens tussen Griekenland en Turkije. Mannen met bivakmutsen die geweld niet schuwen. Onderzoeksjournalisten van Bellingcat en Lighthouse Reports onderzochten foto's en filmpjes waar ze op te zien zijn. Ze vonden bewijs dat hun boten van een merk zijn waar ook de Griekse kustwacht een contract mee heeft.
'Het vuile werk'
De Griekse regering ontkent stellig dat ze iets met de pushbacks te maken heeft. Premier Mitsotakis zei onlangs in een interview met CNN dat de claims simpelweg niet waar zijn en het Turkse propaganda is om Griekenland in een kwaad daglicht te zetten.
Mensenrechtenorganisaties, ook Griekse, rapporteren pushbacks al jaren. Er is geen twijfel meer dat ze op grote schaal plaatsvinden, zegt Eva Cossé van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch in Athene. Het baart haar zorgen dat de Europese Unie erover zwijgt. "De EU en de lidstaten zijn al jaren stil over pushbacks. Daar is wel een verklaring voor: het lost een probleem op voor Europa. Griekenland doet hier het vuile werk voor de Europese Unie en iedereen kijkt weg."
Het Griekse ministerie van Maritieme Zaken zei onlangs wel op een persconferentie dat Griekenland in augustus heeft voorkomen dat 3000 mensen het land konden bereiken. Hij ging niet in op de manier waarop Griekenland dat heeft gedaan. Mensenrechtenorganisaties zien het als extra bewijs dat Griekenland actief bootjes op zee terugduwt naar Turkse wateren.
'Een droom'
Sumaya en haar groep worden, net als vele anderen, gered door de Turkse kustwacht. In Turkije worden ze opgevangen en geregistreerd. In de praktijk verdwijnen de meeste migranten daarna zonder verblijfsstatus in armoedige wijken in grote steden. Sumaya's hoop, een veilig nieuw leven in Duitsland, stopt hier voorlopig. "Het was allemaal maar een droom", zegt ze zachtjes. "Ik zal daar nooit komen."
De Griekse autoriteiten hebben niet gereageerd op vragen van de NOS.
