Asieladvocaten: werkgroep IND die achterstanden moet wegwerken functioneert niet
Naar schatting zou de IND dit jaar 70 miljoen euro aan dwangsommen kwijt zijn door asielaanvragen die niet op tijd behandeld worden. Daarom werd in maart een speciale taskforce opgericht die voor eind december 14.000 oude aanvragen moet wegwerken. Maar de Taskforce Dwangsommen heeft grote moeite om dat daadwerkelijk voor elkaar te krijgen en de kwaliteit van de procedure is volgens asieladvocaten in het geding, bericht de Volkskrant.
Advocaten krijgen pas vlak van tevoren te horen wanneer een gehoor plaatsvindt, dossiers zijn niet volledig en tijdens het gehoor worden niet de juiste vragen gesteld, aldus de advocaten. Een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid bevestigt aan de NOS dat er in het begin opstartproblemen waren. Inmiddels zouden die zijn verholpen, zegt het ministerie, maar "we nemen de kritiek serieus".
Asieladvocaten bestrijden dat. "Niks gebeurt in overleg, we krijgen soms echt maar een dag van tevoren te horen wanneer een gehoor plaatsvindt", zegt asieladvocaat Flip Schüller. Het gevolg is dat een cliënt óf met een andere advocaat óf alleen naar een gehoor moet. Schüller: "Daarmee is de vrije advocatenkeus in het geding."
Het ministerie zegt dat dit inderdaad gebeurt, maar dat het altijd mogelijk is dat er een andere advocaat bij het gehoor is. "Het is niet wenselijk, maar het kan niet anders door onze strakke planning", zegt een woordvoerder. Van de 14.000 zaken zijn er nu 3000 afgehandeld. Het ministerie hoopt de rest van de zaken dit jaar te behandelen. "Het is ambitieus, maar nog steeds de inzet."
Uitzendkrachten
Flip Schüller denkt dat het ontbreken van overleg juist vertraging oplevert. "Normaal gesproken krijg je het dossier op tijd en kun je al van tevoren documenten aanleveren waar de IND om vraagt. Nu gebeurt dat pas tijdens een gehoor waardoor een zaak moet worden aangehouden." Hij vindt dat er bij het ministerie sprake is van kortzichtigheid. "Wij advocaten zijn juist smeerolie, niet zand in de machine."
Ook vindt Schüller de kwaliteit van de gehoren onder de maat. De taskforce bestaat uit 180 IND'ers, 40 mensen van de Dienst Terugkeer en Vertrek en 200 uitzendkrachten, die niet allemaal een achtergrond hebben in asielprocedures. Volgens Schüller wordt er onvoldoende doorgevraagd, of worden bepaalde standaardvragen niet gesteld. "Terwijl dat volgens de eigen werkinstructies wel moet, bijvoorbeeld bij een bekeerling die is gevlucht. Dat 'gat' in de dossierkennis kan juist goed door de advocaat die de zaak kent, worden gevuld. Nu moet een ad hoc advocaat daar weer achteraan, waardoor er extra vertraging ontstaat."
Het ministerie zegt dat de uitzendkrachten allemaal een juridische achtergrond hebben. Daarnaast worden ze bijgestaan door "ervaren IND-medewerkers" en beslissen ze niet over het goedkeuren of afwijzen van een asielaanvraag.
Flinke vertraging
De taskforce is begin dit jaar in het leven geroepen omdat de IND grote sommen geld kwijt is aan dwangsommen. Er is flinke vertraging opgelopen bij het beoordelen van asielaanvragen door de grote instroom van asielzoekers vanaf 2015, maar ook door bezuinigingen op personeel bij de IND.
Een asielzoeker heeft recht op een dwangsom als de IND niet op tijd beslist over een aanvraag. De termijn daarvoor is een half jaar. Daarna moet een ingebrekestelling worden ingediend. Beslist de IND niet alsnog binnen twee weken, dan heeft een asielzoeker recht op een geldbedrag.
Dat kan behoorlijk oplopen. De IND kent automatisch een dwangsom toe als de beslistermijn is overschreden, oplopend tot 45 euro per dag, met een maximum van 1442 euro. Daarnaast kan iemand beroep indienen bij de rechtbank. De hoogte van de dwangsom staat dan niet vast maar is meestal 100 euro per dag, met een maximum van 15.000 euro.
11 juli is er echter een wet in werking getreden die het recht op een dwangsom tijdelijk opschort voor nieuwe gevallen. In de tussentijd moet een definitieve wet worden gemaakt, waarmee dwangsommen voor asielzoekers voorgoed verleden tijd zijn.
Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid, VVD) licht het besluit toe om dwangsommen te schrappen:
De taskforce beoordeelt 14.000 aanvragen van asielzoekers die voor 1 april dit jaar zijn gedaan. Gevallen van daarna worden volgens de reguliere asielprocedure behandeld. Dat zorgt bij asielzoekers voor woede en onbegrip, omdat sommige asielzoekers die na 1 april hun aanvraag hebben ingediend nu eerder uitsluitsel hebben dan asielzoekers die onder de taskforce vallen. Dat leidde eind juli tot demonstraties in azc's.
Overigens is het aantal asielaanvragen sinds 1 april sterk afgenomen vanwege de coronacrisis. In het tweede kwartaal van dit jaar vroegen 1265 mensen voor het eerst asiel aan in Nederland. Dat is 76 procent minder dan in dezelfde periode een jaar eerder.
