Amerikaanse medisch adviseur Fauci: roepende in de woestijn

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Terwijl president Trump zijn eigen aanpak van het coronavirus prijst, waarschuwde zijn belangrijkste medisch adviseur afgelopen week voor 100.000 coronabesmettingen per dag, omdat de lockdown in Amerika te snel zou worden versoepeld. Coronabestrijding en politiek lopen in de VS dwars door elkaar heen. Politici en deskundigen spreken elkaar voortdurend tegen.

Een stem die veel gehoord wordt is die van Anthony Fauci, de prominentste adviseur van Trump op het gebied van het coronavirus. Hij verdiende zijn strepen in de aids-crisis en groeide uit tot een van de belangrijkste infectieziektedeskundigen ter wereld. Maar nu moet hij zich staande houden onder druk van de pandemie, terwijl zijn adviezen steeds worden ondermijnd door de president, conservatieve Congresleden en media.

"Ik heb geen problemen met de president", zei Fauci een paar maanden geleden tegen het tijdschrift The New Yorker. "Als ik hem spreek, luistert hij naar me."

Maar dat deze directeur van het belangrijkste Amerikaanse instituut voor infectieziekten zich genoodzaakt voelt om dat te zeggen, spreekt boekdelen. Op het podium en in het publieke debat staan Fauci en Trump vaak lijnrecht tegenover elkaar.

In maart, nadat Fauci had gewaarschuwd dat Amerikanen zich veel beter moesten houden aan het advies om thuis te blijven, liet de president via Twitter weten wie in het land de baas is.

Zo gaat het al maanden. Met enige regelmaat doet Trump uitspraken die geen medisch deskundige kan onderschrijven. Op het voorstel om onderzoek te doen naar injecties met een desinfectiemiddel als coronamedicijn kwam in april bijvoorbeeld veel weerstand.

'Niet bang'

"Elke keer dat Trump weer iets totaal bizars zegt, blijft Fauci kalm, treedt hij naar voren en zegt hij objectief en beleefd hoe het werkelijk zit. Dat vind ik zo ijzersterk aan hem", zegt Peter Reiss. Hij is hoogleraar inwendige geneeskunde aan het Amsterdam UMC. Hij kent Fauci persoonlijk. "Hij houdt zich aan de feiten, en is niet bang voor wie dan ook. Zelfs niet voor de president."

Fauci heeft veel ervaring in de omgang met staatshoofden, want Trump is de zesde opeenvolgende president die hij als immunoloog adviseert. Zijn carrière kwam begin jaren 80 in een stroomversnelling, toen hij zich bezighield met onderzoek naar hiv. Hij is overigens geen viroloog, zoals vaak wordt aangenomen, maar arts, gespecialiseerd in immunologie.

Veel succesvolle therapieën voor auto-immuunziektes zijn gebaseerd op zijn bevindingen. Ook in het gevecht tegen ebola speelt hij een belangrijke rol. Presidenten van allerlei pluimage, van links tot rechts, vertrouwden blindelings op zijn adviezen.

Blijf bij je leest

Dat dat nu niet meer zo is, is duidelijk. Naast kritische politici en media, zijn er ook onlinetrollen die Fauci van de wildste complotten beschuldigen en hem zelfs in verband brengen met moord.

"Daar gaat Fauci heel goed mee om", zegt Reiss, die tevens directeur is van de Stichting HIV Monitor. "Dat weet ik uit de tijd dat ik hem leerde kennen, tijdens de jaarlijkse aidsconferenties waar hij sprak. Zijn adagium is: schoenmaker, blijf bij je leest. Ondanks alle emotie en de nare mensen tegenover hem, spreekt hij alleen over datgene waar hij verstand van heeft. De inhoud."

Soms escaleert het conflict met Trump. Toen Fauci tegen CNN zei dat de VS "levens had kunnen redden" als de regering sneller maatregelen had genomen tegen het coronavirus, deelde Trump een tweet waarin een van zijn aanhangers opriep om Fauci te ontslaan.

De reactie van Fauci, tegen het tijdschrift Science, was onderkoeld: "Voor zover ik weet, ben ik niet ontslagen."

"Hij doet dat heel knap", zegt ook Hanna Bos, arts infectieziektebestrijding bij Soa Aids Nederland. "Ik heb Fauci op verschillende aidscongressen meegemaakt en hij komt over als bekwaam, inspirerend en iemand met hart voor de volksgezondheid."

Dat is meer dan ooit nodig, gezien de laatste ontwikkelingen in de VS, waar zich in staten als Florida, Texas en Arizona pieken in het aantal besmettingen voordoen. "Ik heb grote bewondering voor hoe hij daar staat en probeert dingen ten goede te keren in dat politieke mijnenveld", zegt Bos. "Het moet pijnlijk voor hem zijn dat het in Amerika zo slecht gaat. Ik ken veel artsen die met een burn-out zouden afhaken, maar hij blijft zich inzetten voor het publieke belang. Dat zegt veel over zijn karakter."

In het satirische programma Saturday Night Live deed acteur Brad Pitt een imitatie van Fauci: