Alcoholgebruik bij scholieren daalt niet meer: 'Gerichter beleid nodig'
Na een jarenlange daling is het alcoholgebruik onder scholieren gestabiliseerd. Ook het roken van sigaretten en joints neemt niet meer af, blijkt uit onderzoeken van het Trimbos-instituut, de GGD's en het RIVM.
Er zijn wel steeds minder jongeren die een e-sigaret hebben gerookt. Het lachgasgebruik onder middelbare scholieren nam de afgelopen jaren daarentegen juist toe.
Meer drinken op het platteland
Waar het aantal jongeren dat ooit een sigaret heeft gerookt tussen 1999 en 2017 sterk daalde (van 54 procent naar 17 procent), is het sinds 2017 gelijkgebleven. Tussen de verschillende opleidingsniveaus zijn grote verschillen te zien: op het vmbo hebben twee keer zo veel scholieren gerookt (24 procent) als op het vwo (12 procent).
De geleidelijke daling van het alcoholgebruik tussen 2003 en 2015 is ook tot stilstand gekomen. In 2019 heeft bijna de helft van de 12- tot 16-jarige scholieren ooit alcohol gedronken. In groep 7 en 8 van het basisonderwijs heeft een op de acht leerlingen wel eens gedronken.
Wat betreft alcoholgebruik zijn grote regionale verschillen te zien. Zo zijn op het platteland veel meer zogeheten binge drinkers te vinden, die onlangs vijf of meer drankjes hebben gedronken bij één gelegenheid, dan in de Randstad. De GGD's denken dat dit verschil mogelijk veroorzaakt wordt door verschillen in omgevingsfactoren en de achtergronden van de jongeren.
Regionale samenwerking
Het Trimbos-instituut vindt het zorgelijk dat het gebruik van alcohol, wiet en tabak niet verder daalt. De stagnaties laten zien hoe belangrijk een preventiebeleid is, zowel landelijk als regionaal, zegt het instituut. "Er is nog veel winst te behalen. Dat kan bijvoorbeeld door intensivering van acties in het Nationaal Preventieakkoord en de regionale preventieakkoorden die nog worden afgesloten."
Het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 is gericht op het terugdringen van roken, probleemdrinken en overgewicht. Er staat onder meer de doelstelling in dat in 2040 geen enkele jongere meer rookt. Het aantal jongeren dat drinkt moet zijn gedaald tot een kwart.
De GGD's pleiten voor een gerichter beleid. "De cijfers laten zien dat verdere stappen gezet moeten worden om de doelstellingen te realiseren." Als voorbeeld noemt de GGD de regionale aanpak in de regio Gooi & Vechtstreek, waar de GGD al jaren samenwerkt met gemeenten, scholen, sportclubs, ouders, verslavingszorg, horeca en winkels. Het aantal binge drinkende jongeren is daar sindsdien fors afgenomen.
Alcoholvrije drank
Uit het onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt verder dat 40 procent van de leerlingen in groep 7 en 8 van basisscholen ooit alcoholvrije drank heeft gedronken. Van de ondervraagde middelbare scholieren (12- tot en met 16-jarigen) drinkt bijna een op de tien dat wekelijks.
Het instituut maakt zich daar zorgen over. "Alcoholvrij bier of wijn laat jongeren vast wennen aan het drinken van bier of wijn met alcohol erin. De stap naar alcohol drinken is daardoor een stuk kleiner dan die voor jongeren die alleen maar frisdrank drinken."
Staatsssecretaris Blokhuis vindt het jammer dat het alcoholgebruik onder jongeren niet vermindert. Maar hij heeft goede hoop dat daar verandering in komt. "Wij hebben in het kader van het Preventieakkoord met heel veel partijen afspraken gemaakt om alcohol verder terug te dringen, ook bij jongeren. Bijvoorbeeld door minder reclame te maken en niet meer te stunten met prijzen. Maar veel van die afspraken moeten nog worden uitgevoerd. Het doel is dat jongeren onder de 18 echt niks meer aan alcohol drinken. Want we weten dat het gewoon slecht is. Je hersenen kunnen erdoor beschadigen en je kunt er heel erge ziektes van kunt krijgen, zelfs kanker."
