Mona Keijzer: recht-door-zeetype noemde zichzelf al 'kroonprinses' van het CDA

Als de getogen Volendamse Mona Keijzer in de strijd om het lijsttrekkerschap de meerderheid van de CDA-leden achter zich weet te krijgen, wordt ze de eerste vrouwelijke lijsttrekker voor de christendemocraten. Ze heeft in De Telegraaf bekendgemaakt dat ze zich kandidaat stelt. Vorige week liet minister De Jonge van Volksgezondheid weten dat hij in de race stapt.

Keijzer is staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat. Daarvoor zat ze vijf jaar in de Kamer en eerder was ze actief in de lokale politiek, onder meer als wethouder van Purmerend.

Al eerder deed ze een gooi naar het CDA-leiderschap: in mei 2012 streed ze met vijf anderen om de rol van lijsttrekker. Ze haalde 26 procent van de stemmen, maar Sybrand Buma won en Keijzer kwam als nummer twee op de lijst achter hem. Ze bleek wel een stemmentrekker: bij de verkiezingen in 2012 kreeg ze ruim 127.000 voorkeurstemmen, vijf jaar later waren dat er zelfs 165.000.

Kroonprinsessen

Als het in voorjaar van 2019 in de media veel over 'kroonprinsen' gaat, laat ze nadrukkelijk weten dat er in het CDA ook kroonprinsessen staan te trappelen, zoals zijzelf, minister van Defensie Ank Bijleveld en Kamerlid Madeleine van Toorenburg.

Keijzer is afkomstig uit een ondernemersfamilie met middenstanders en vissers; haar eerste baantje was in de vis. Als ze zich als staatssecretaris inzet voor bijvoorbeeld het midden- en kleinbedrijf is dat voor haar vertrouwd terrein.

Keijzer legt uit waarom ze leider van het CDA wil worden:

Minder makkelijk in haar takenpakket zijn het uitrollen van het 5G-netwerk en het al dan niet betrekken van de Chinese telecomgigant Huawei daarbij. Het kabinet worstelt daarmee en achter de schermen krijgt Keijzer met grote internationale druk van onder meer de Verenigde Staten te maken.

In interviews geeft ze aan dat het diplomatieke werk dat dat vereist - het meer voorzichtig achter de schermen opereren - soms botst met het recht-door-zeetype dat ze eigenlijk is.

Recht door zee was ze in elk geval toen ze in het najaar van 2018 berichten over de stijgende energierekening voor huishoudens afdeed als "bangmakerij". Ze was te stellig: in het voorjaar van 2019 bleek uit CBS-berekeningen dat de lasten wel degelijk waren gestegen en moest het kabinet toegeven dat het te optimistisch was geweest.

De strijd om het leiderschap van het CDA lijkt dus tussen Keijzer en De Jonge te gaan. Een van hen zal de partij weer meer naar een middenkoers moeten loodsen, getuige het discussiestuk Zij-aan-zij dat vorig jaar werd gepresenteerd en waarin het CDA zich nadrukkelijk uitspreekt voor verbinding en tegen polarisatie.

De onlangs begonnen samenwerking in het Brabantse provinciebestuur met Forum voor Democratie - waar bij een deel van het CDA grote weerstand tegen is - is een blijvende testcase voor de partij.

De Jonge liet al meerdere malen weten samenwerking met de partij van Thierry Baudet op landelijk niveau niet te zien zitten. Keijzer houdt die mogelijkheid wel open. "Ik denk dat politieke partijen zich vaker moeten afvragen: waarom stemmen al die mensen nou op Thierry Baudet?", zegt ze vanochtend in De Telegraaf. Ze heeft minder met de standpunten van GroenLinks, PvdA en D66, waar ze zich niet "op een presenteerblaadje" aan wil uitleveren.

Nu de twee het tegen elkaar opnemen in een lijsttrekkersverkiezing valt er echt iets te kiezen voor de CDA-leden, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. "Ze presenteert zich als een ander soort kandidaat, een iets volksere kandidaat misschien. In haar filmpje op Twitter loopt ze lachend met Jan Smit over de dijk in Volendam. En verder presenteert ze zich als een kandidaat die zich wil richten op ondernemerschap. Dat is ook logisch, want daar heeft ze zich de afgelopen jaren als staatssecretaris hard voor gemaakt."

Verder profileert Keijzer zich nadrukkelijk ook als vrouw, zegt Van der Wulp. "Ze zegt tegen de vrouwen in het CDA: die Hugo is natuurlijk een knapperd. Maar lieve CDA-vrouwen, het is tijd dat onze dochters, kleindochters, schoondochters en vriendinnen zien dat ook een vrouw de leiding kan hebben over het CDA." En daar komt nog bij, zegt hij, dat Keijzer katholiek is en de De Jonge protestant "wat voor CDA-leden soms ook nog verschil kan maken".