Corona eist de aandacht op, maar in de Himalaya broeit het tussen India en China

Terwijl de ogen van de wereld zijn gericht op de bestrijding van de coronapandemie, zijn Chinese en Indiase militairen begin deze maand in conflict geraakt langs een deel van de duizenden kilometers lange grens die beide landen delen. Schoten zouden niet zijn gelost, maar er was wel sprake van stevige botsingen, waarbij naar verluidt zo'n honderd militairen gewond zijn geraakt. Sindsdien zijn de spanningen tussen de kernmachten opgelopen, met troepenversterkingen aan beide kanten.

De confrontatie speelt in de Galwan-vallei in het Himalaya-gebergte, in het uiterste noordoosten van India. "Het leek aanvankelijk een oefening van China, maar militairen zouden toen de grens zijn overgestoken", zegt India-correspondent Aletta André. "Dat leidde tot een confrontatie, waarbij zo'n honderd soldaten gewond zouden zijn geraakt."

Ook in de Verenigde Staten is het conflict niet onopgemerkt gebleven. President Trump bood vanmiddag aan te bemiddelen in het "woekerende grensdispuut", al is het onwaarschijnlijk dat India en China daarop ingaan.

In 1962 vochten India en China een kort maar bloedig grensconflict uit, waarbij India uiteindelijk het onderspit moest delven. Dat begon met de aanleg van een Chinese weg en ook nu lijkt een infrastructureel project een rol te spelen. India is bezig met de aanleg van wegen in de regio, wat Peking zorgen baart.

"Afgelopen week zouden duizenden Chinese soldaten kampen hebben opgezet aan de Indiase kant van de grens, op drie of vier verschillende plekken, waarop India ook de troepenmacht heeft versterkt", zegt André.

De grens in het gebied wordt betwist. "Het heet een bestandslijn: in India de Line of Actual Control, maar er is ook een door China geclaimde lijn, die op sommige plekken net anders is en wel tot drie kilometer binnen India loopt vanaf de bestandslijn en tot zo ver liggen de Chinese troepen nu."

Susanne Kamerling, onderzoeker op het gebied van het veiligheidsbeleid van China en India, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, zegt dat deze maand op meerdere plekken schermutselingen waren. "Zeg maar knokpartijen, waarbij ook met stenen wordt gegooid." Ze benadrukt dat het lastig is om precies te achterhalen wat er gebeurt, los van de vaak anonieme militaire en overheidsbronnen aan beide kanten. "Het beeld is niet compleet."

Kamerling zegt dat het grensconflict elke zomer oplaait. "Maar de afgelopen jaren wordt het wel steeds intensiever. In 2017 was er een grote stand-off. Een filmpje dat daarover circuleert, toont honderden soldaten die met elkaar op de vuist gaan en met stenen gooien." Het conflict werd na drie maanden met een diplomatieke oplossing beslecht.

"Het verschil nu is dat India steeds meer troepen aan de grens positioneert en dus plannen heeft voor meer infrastructuur. Voorheen was vooral China actiever in het veranderen van de status quo op de grond en nu zet ook India daar steeds meer op in, wat bij China leidt tot irritatie", zegt Kamerling.

Volgens haar probeert India een tegenwicht te bieden aan de toenemende invloed van China in de regio. "Het gaat niet alleen om dit gebied, maar ook om de Chinese invloed in alle buurlanden van India en in de Indische Oceaan. India voelt zich een beetje in het nauw gedreven, omcirkeld. Het wil laten zien dat het zich kan weren en een beetje terug kan duwen."

Correspondent André beaamt dat. "In het gebied waar het nu om draait kan China dankzij goede wegen en zelfs een luchtmachtbasis binnen tien minuten extra troepen ter plekke hebben. Voor India kan dat uren duren."

Volgens André lijkt het erop dat beide landen zich klaarmaken voor een lange strijd. "India heeft gezegd geen compromis te sluiten wat betreft de bestandslijn en ook de wegenbouw in het gebied gewoon door te zetten, extra troepen zijn gestuurd. Aan Chinese kant zouden met satellietbeelden ook gevechtsvliegtuigen zijn gezien. Dus goed voor de relaties is het allesbehalve, maar het hoeft niet tot oorlog te leiden. Vanuit New Delhi is al duidelijk de boodschap dat ze tot een diplomatieke oplossing proberen te komen."

Ook Kamerling schat in dat escalatie voorkomen zal worden. "Woordvoerders in India en China reageren fel, maar op het hoogste niveau is sinds een informele top in 2018 in Wuhan tussen president Xi Jinping en premier Modi, en een top vorig jaar in het Indiase Mamallapuram, afgesproken om te deëscaleren en vertrouwen op te bouwen om de bilaterale relatie te versterken."

Kamerling denkt dat we de laatste schermutselingen moeten zien als "elkaar een beetje prikken, omdat het betwiste gebieden blijven. En vanuit Indiase kant om tegenwicht te bieden aan de Chinese aanwezigheid in de regio. Er is wel een luidere roep in India om een 'hotline', een directe communicatieverbinding, om eventuele escalatie vanwege incidenten te kunnen voorkomen."