Ziekenhuizen hervatten reguliere zorg 'stap voor stap'

• Hatixhe Raba en Hugo van der Parre

  redacteuren Binnenland

Ruim een maand na de piek van het aantal coronapatiënten op de IC hebben alle ziekenhuizen de reguliere zorg weer opgestart. Maar dat gaat langzaam: de meerderheid zit nog niet op de helft van de zorg die vóór de coronatijd werd verleend, blijkt uit een rondvraag van de NOS.

Sinds midden april ontstond er ruimte om weer zorg te bieden aan niet-corona-patiënten. De meeste ziekenhuizen zijn eind april, begin mei begonnen met het uitbreiden van de zorgverlening. Dit betekent dat er weer afspraken op poliklinieken worden ingepland en ook weer niet-spoedeisende operaties worden uitgevoerd. De acute zorg is nooit gestopt, benadrukken verschillende ziekenhuizen.

Maar het gaat langzaam, stap voor stap. Een kwart van de ziekenhuizen heeft pas een kwart van de reguliere zorg opgestart. Nog lang niet alle operatiekamers zijn in gebruik en er wordt op verschillende plaatsen nog steeds IC-zorg verleend buiten de IC-muren, ook al is het aantal patiënten op de intensive care flink gedaald. Poliklinieken worden weer geopend, maar draaien lang niet op volle kracht.

Geleidelijk verbreden

De ziekenhuizen gaan vooral voorzichtig te werk: langzaam wordt de kraan verder opengedraaid zodat de patiëntenstroom beheerst blijft. "De reguliere zorg komt gefaseerd weer op gang", zegt het Elisabeth-Tweestedenziekenhuis in Tilburg. "De focus ligt in eerste instantie op de meest noodzakelijk planbare ziekenhuiszorg en wordt geleidelijk verbreed."

Het Antoniusziekenhuis (Nieuwegein) kan eveneens niet iedereen meteen weer helpen. "Deels komt dat omdat nog steeds veel aandacht en capaciteit nodig is voor coronazorg en we snel weer moeten kunnen opschalen als het virus toch weer opnieuw aanwakkert. Daarnaast vinden we het belangrijk dat onze medewerkers ruimte krijgen te herstellen van de afgelopen intensieve crisisperiode."

"Ook kunnen we niet zoveel mensen tegelijk in het ziekenhuis ontvangen vanwege de anderhalvemetermaatregel." Veel ziekenhuizen geven een vergelijkbare uitleg.

Wachtlijsten

De wachtlijsten zijn bij bijna alle specialismen gegroeid, omdat er wekenlang minder reguliere zorg is verleend. De achterstand is het hardst gegroeid bij specialismen waarin minder sprake is van levensbedreigende situaties, zoals orthopedie, oogheelkunde, dermatologie en plastische chirurgie.

Bij het opstarten worden eerst de patiënten opgeroepen die het snelst zorg nodig hebben. Dus eerst patiënten die binnen twee weken geholpen moeten worden, dan degenen die binnen een maand zorg behoeven, enzovoorts. Het Spaarnegasthuis (Haarlem/Hoofddorp) spreekt van "een puzzel welke ingrepen en behandelingen we als eerste weer gaan oppakken". Diverse ziekenhuizen denken dat ze pas eind dit jaar weer op volle sterkte zullen draaien.

Anderhalvemeter-ziekenhuis

Tegelijkertijd zijn de ziekenhuizen volop bezig om zichzelf om te vormen tot een anderhalvemeter-hospitaal. Zo screenen ze bij de toegang op mogelijke covid-19-klachten, zijn er looproutes uitgestippeld, plastic schermen geplaatst, worden patiënten gespreid over de dag en de poliklinieken en zijn er minder zitplaatsen in de wachtkamers (en kortere wachttijden).

Bovendien wordt er meer gebruikgemaakt van allerlei vormen van e-health, waaronder tele-monitoring, waarbij patiënten online in de gaten kunnen worden gehouden.

Alle ziekenhuizen hebben in de coronaperiode ervaring opgedaan met consulten via de telefoon of beeldbellen. Dat is zo goed bevallen dat ze het voortaan veel meer willen inzetten. Waar mogelijk worden fysieke afspraken vervangen door videocontacten. Het streven is sowieso dat er aanzienlijk minder mensen naar het ziekenhuis komen dan vroeger.

Verder digitaliseren

Ad Melkert, de voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen zegt in een reactie dat dit hét moment is om de transitie naar verdere digitalisering te maken."Nu we de capaciteit verstandig moeten verdelen, is het van belang dat patiëntenzorg in het ziekenhuis, maar ook op de juiste plek buiten het ziekenhuis plaatsvindt."

Maar daar is geld en creativiteit voor nodig en er is mogelijk andere regelgeving nodig, zegt Melkert. "Als we het nu niet regelen, met voldoende geld en ondersteuning ook vanuit de overheid, dan is dat een gemiste kans. VWS en de overheid zouden voor deze grote transitie garant moeten staan."

Tientallen miljoenen

De coronacrisis heeft een grote impact op de financiën van de ziekenhuizen. Ze lopen geld mis omdat veel reguliere zorg niet is verleend in de afgelopen maanden en tegelijk maken ze extra kosten voor de aanpassingen in verband met de coronacrisis.

De exacte verliezen zijn niet overal inzichtelijk gemaakt, maar duidelijk is dat het om tientallen miljoenen per ziekenhuis gaat. Dat is in lijn met de berekening waar de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen eerder mee naar buiten kwam.

Enkele ziekenhuizen merken op dat serieuze financiële problemen dreigen, als ze niet gecompenseerd worden voor hun verliezen.