Verpleegkundigen intensive care zien uitbreiding IC-capaciteit niet zitten

• Hatixhe Raba en Hugo van der Parre

  redacteuren Binnenland

Het overgrote deel van de verpleegkundigen die op de intensive care werken, denkt dat uitbreiding van de IC-capaciteit naar 1700 bedden niet realistisch is. Dat blijkt uit een enquête van vakorganisatie V&VN, waaraan ruim 1100 van ongeveer 4000 IC-verpleegkundigen in Nederland hebben meegedaan. Bijna 80 procent maakt zich zorgen over de mogelijke structurele verhoging van de IC-capaciteit, vanwege de gevolgen voor de kwaliteit en het tekort aan collega's.

Nederland heeft normaal gesproken 1150 IC-bedden. Vorige week schreef minister De Jonge van Volksgezondheid in een brief aan de Tweede Kamer dat ons land met het oog op het blijvende coronavirus behoefte heeft aan opschaling naar zo'n 1700 IC-bedden. "Duidelijk is dat een capaciteit van 1700 bedden niet zomaar geregeld is. Dat vergt veel van mensen en middelen", schreef hij erbij.

Dat beeld wordt bevestigd door de antwoorden van de gespecialiseerde verpleegkundigen. In de voorbije maanden hadden ze op de IC soms de verantwoordelijkheid voor drie of zelfs vier patiënten. Dat was zwaar en had gevolgen voor de kwaliteit. Een kwart van de verpleegkundigen kwalificeert de zorg tijdens de hevigste coronapiek dan ook als onvoldoende.

'Het zal wel moeten'

De Nederlandse Vereniging voor Intensive Care vroeg ook IC-artsen naar hun standpunt. Volgens voorzitter Diederik Gommers is de conclusie dat een opschaling naar 1700 bedden op piekmomenten wel zal moeten. "Ik begrijp wat de verpleegkundigen zeggen. Structureel is het niet mogelijk op een korte termijn, maar we kunnen ook niet tegen de bevolking zeggen: 'stik er maar in'. We moet samen nadenken over de beste oplossing zodat we af en toe snel naar 1700 bedden kunnen."

Voor kwalitatief goede zorg op de intensive care gedurende langere tijd is twee patiënten per verpleegkundige het maximum, zegt driekwart van de respondenten. Voorwaarde is wel dat zij hierbij ondersteund worden door collega's van andere afdelingen. Als dat gebeurt, kan het aantal IC-bedden snel structureel verhoogd worden van de huidige 1150 naar 1350.

Rowan Marijnissen, voorzitter van de afdeling IC-verpleegkundigen van V&VN: "Snel structureel opschalen naar 1700 IC-bedden kan niet. Dan moet je eerst meer IC-verpleegkundigen opleiden en dat duurt anderhalf jaar. In april zaten we, met dank aan collega's van andere afdelingen die ondersteunende taken uitvoerden, kort op 1650 bedden. Maar er is een grens aan wat zij ons uit handen kunnen nemen. Meer én zwaardere patiënten dan gebruikelijk verplegen, trek je een tijdje op adrenaline. Maar het is een illusie dat je het maandenlang op deze manier kan volhouden. Het is belangrijk dat we in Nederland het eerlijke verhaal hierover vertellen."

Ook volgens Gommers kun je niet op korte termijn veel IC-verpleegkundigen opleiden. "Dus je moet op een andere manier de opschaling doen. Je moet bedenken wie de verpleegkundige zo kan ondersteunen dat de verpleegkundige het gevoel heeft dat de zorg nog steeds kwalitatief goed is." Maar volgens de intensivist kun je niet voorkomen dat je een beetje inlevert op kwaliteit tijdens piekmomenten. "We moeten water bij de wijn doen."

Gommers benadrukt dat de opschaling niet mogelijk is zonder de verpleegkundigen. "Maar ik heb ook geen kant-en-klare oplossing, dus we moeten met elkaar om tafel gaan zitten om met een goed plan te komen. Een plan waar we ons allemaal in kunnen vinden en dat niet ten koste gaat van de reguliere zorg."

Kamerdebat

Morgen debatteert de Tweede Kamer weer over de coronacrisis. Daarbij zal ook de uitbreiding van het aantal IC-bedden aan de orde komen. GroenLinks en VVD zullen samen een motie indienen die de regering oproept de IC-verpleegkundigen - net als de IC-artsen - te betrekken bij de plannen voor het structureel opschalen van IC-bedden en hun inbreng zwaar te laten meewegen bij bestuurlijke besluiten.