Overschotten door corona: miljard kilo aardappelen en vrieshuizen vol vlees
Door de weggevallen vraag naar aardappelen om friet mee te maken, zitten telers en verwerkers met een restpartij van een miljard kilo aan frietaardappelen. Wat te doen met deze enorme restpartij?
De aardappelen kunnen in ieder geval niet zomaar worden verkocht in bijvoorbeeld supermarkten. "Die hebben maanden geleden al contracten met andere leveranciers afgesloten", zegt directeur André Hoogendijk van brancheorganisatie BO Akkerbouw. "Als teler heb je zelf een schuur vol en in de supermarkt zie je aardappelen uit Israël liggen. Dat is wrang."
Ook aardappelteler Astrid Francis uit Hoorn kampte met dat probleem. Ze hoorde gisteren dat supermarktketen DEEN geen aardappels meer uit Nederland verkoopt vanwege een leveringsprobleem, terwijl haar schuur met 120.000 kilo aardappels op een steenworpafstand staat. Om een punt te maken, stortte ze 6000 kilo aardappels voor het hoofdkantoor van DEEN in Hoorn.
En haar actie heeft geholpen: na een gesprek gaat de supermarkt haar aardappelen verkopen, meldt NH Nieuws.
Voor de telers zijn de onverkochte aardappelen een flinke financiële strop. Gedupeerde ondernemers krijgen daarom compensatie van de overheid. Per kilo aardappelen krijgen ze 6 cent. Ter vergelijking: normaal krijgen telers 16 cent per kilo als ze die verkopen aan frietverwerkers.
Over het overschot aan aardappelen en andere producten maakte NOS op 3 deze uitlegvideo:
Een voorwaarde voor die steunmaatregel is dat de aardappels niet meer mogen worden verkocht. "Alleen voor minimale prijzen. Dat ze bijna gratis zijn", zegt Hoogendijk. Telers verkopen hun aardappelen nu bijvoorbeeld voor 1 cent per kilo aan melkveehouders. "Die voeren ze aan de koeien", zegt Hoogendijk. "Ook wordt een deel van de aardappels verwerkt in huisdiervoedsel."
De aardappeltelers hebben ook geprobeerd hun overschotten op een andere manier aan de man te brengen. "We hebben acties opgezet om mensen te stimuleren meer frietjes te eten, maar dat is lang niet genoeg", zegt Hoogendijk. Ook verkopen telers aardappelen rechtstreeks aan de consument en gaat een deel naar de Voedselbank. "
Maar zelfs dan is er mogelijk nog een overschot aan aardappelen. "Als we daarna nog aardappels overhouden worden die verwerkt tot biogas, maar dat doe je liever niet", zegt Bas Weren van Duynie Group, een bedrijf dat zich bezighoudt met het duurzaam verwerken van restproducten. Volgens hem wordt voedsel zoals aardappelen het liefst verwerkt in een zo hoogwaardig mogelijk product.
Toine Timmermans, programmamanager duurzame voedselketens aan de universiteit van Wageningen en initiatiefnemer van stichting Samen Tegen Voedselverspilling, beaamt dat. "Biogas van aardappelen maken is eigenlijk zonde. Daarom gaan we kijken of we op grote schaal desinfectiemiddelen kunnen maken van de restpartijen. Dat is toch nuttiger."
Nog meer overschotten
Naast aardappelen dreigen er nog meer overschotten. Zo raken de koel- en vrieshuizen langzaam vol met kalfsvlees nu de markt voor het vlees grotendeels is ingestort. "De vrieshuizen zijn nu voor zo'n 90 procent gevuld", zegt Davey Gerlings van de Vereniging van Nederlandse Koel- en Vrieshuizen. "De situatie wordt nijpend dus we zoeken naar creatieve oplossingen. Maar we zijn natuurlijk wel gebonden aan regels."
In de koel- en vrieshuizen liggen ook andere producten, zoals vacuümverpakte asperges en kweekvis. "De wildvangst is bijna helemaal gestopt, maar kweekvis is op een gegeven moment volgroeid en moet uit de bassins worden gehaald. Die worden net als het kalfsvlees massaal ingevroren", zegt Timmermans.
Wekelijks krijgen we bijvoorbeeld 5000 kilo horeca-tomaatjes en 30.000 kilo champignons voor op pizza's.
Het gaat niet alleen om aardappelen, kweekvis, kalfsvlees en asperges. Er zijn nog meer producten waarvan (tijdelijk) overschotten zijn. "In eerste instantie zag je heel veel luxe producten die bestemd waren voor de horeca, zoals kiemgroenten, exotische producten of speciale champignons", zegt Timmermans van de Stichting Samen Tegen Voedselverspilling. "Dat soort dingen kun je vaak niet kopen in de supermarkt en de markt voor de horeca ligt bijna helemaal stil."
De stroom aan dat soort producten begint inmiddels op te drogen, omdat de productie tijdelijk is stilgelegd. Toch kloppen er wekelijks nog steeds producenten aan bij zijn stichting. "Wekelijks krijgen we bijvoorbeeld 5000 kilo horeca-tomaatjes en 30.000 kilo champignons voor op pizza's." Ook ketens als McDonald's en IKEA meldden eerder al pallets vol milkshakes en sapjes aan bij de stichting. "Daar hebben we een bestemming voor gevonden via Voedselbanken en het Leger Des Heils."
Nieuw productieseizoen
Het probleem van voedseloverschotten is voorlopig niet voorbij, schat Timmermans. "Het seizoen voor de productie van groenten als sla en broccoli begint nu net pas. Het is nog afwachten hoe die stroom kan worden verwerkt." In België is nu bijvoorbeeld al een groot overschot aan komkommers.
Toch is de wetenschapper optimistisch. "Nederland is een echt handelsland. We zijn goed in het vinden van nieuwe afzetmarkten. Veel van onze asperges gaan nu bijvoorbeeld naar Duitsland."
