Rutte overstag: mondkapjes verplicht in ov, twijfels over nut blijven
In de vorige persconferenties over de coronamaatregelen peinsde premier Rutte er niet over om het dragen van mondkapjes te adviseren. Ook niet toen steeds meer andere landen dat wel deden. Maar vanavond kondigde de premier dan toch aan dat iedereen die vanaf 1 juni met het openbaar vervoer wil reizen verplicht een mondkapje moet dragen. Wie dat niet doet, kan een boete verwachten.
Hoewel het wetenschappelijke bewijs voor het nut van een mondkapje bij het bestrijden van het virus volgens de premier "dun" is, laat correct gebruik "een beperkt positief effect" zien. Vooral als het gaat om het voorkomen van het besmetten van een ander. Daarnaast is in sommige omstandigheden anderhalve meter afstand houden tot anderen simpelweg niet mogelijk, zei Rutte. Zoals in het ov, waar een mondkapje dan uitkomst biedt.
Zelfgemaakte mondkapjes
Er zit alleen wel een aantal haken en ogen aan die verplichting. Zo is het niet toegestaan om medische mondkapjes - die de beste bescherming bieden - te gebruiken, omdat die zijn bedoeld voor de zorgsector. Daar zijn beschermingsmiddelen nog altijd schaars.
Welke mondkapjes dan wel gedragen mogen worden, blijkt niet duidelijk uit de overheidsrichtlijnen. "Mensen moeten dit zelf regelen", zei Rutte toen hij na de persconferentie werd bevraagd over de mondkapjesverplichting. "Je kunt er zelf een maken, of je kunt er een kopen. Als het maar geen medisch mondkapje is."
Zijn woorden suggereren dat een mondkapje gemaakt van bijvoorbeeld een sok, zoals te zien in onderstaande tweet, is toegestaan.
De branchevereniging voor ov-bedrijven benadrukt alleen wel dat er een zekere standaard is. Sjaals of andere, soortgelijke mondbedekkingen zijn bijvoorbeeld "niet afdoende". Het kabinet gaat nog een website in het leven roepen waarop wordt beschreven hoe een mond-neus-kapje het best genaaid kan worden.
Maar of het ook werkt om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan? Wereldgezondheidsorganisatie WHO vindt in ieder geval dat er te weinig onderzoek is gedaan naar zelfgemaakte mondkapjes om die aan te bevelen of te ontraden. Ze zijn bijvoorbeeld niet getest op veiligheid, waardoor de kans bestaat dat virusdruppels alsnog door het mondkapje komen.
In tegenstelling tot zelfgemaakte mondkapjes worden medische mondkapjes voor gebruik eerst uitvoerig getest:
RIVM-directeur infectieziekten Jaap van Dissel bestempelde mondkapjes in de openbare ruimte de afgelopen maanden meerdere keren zelfs als schijnveiligheid. Volgens hem voelen mensen zich met een mondkapje onterecht volledig beschermd tegen het virus, waardoor ze eerder geneigd zijn andere, effectievere maatregelen los te laten. Zoals afstand houden en geregeld de handen wassen.
Daarnaast wordt de kans op besmetting juist groter bij onjuist gebruik van een mondkapje. Bijvoorbeeld als het kapje wordt opgezet zonder de handen eerst te hebben gewassen.
Hoe dan ook zullen mondkapjes vanaf 1 juni het beeld bepalen in de openbare ruimte in Nederland. "En als de tekorten zijn opgelost en de maatschappij weer opengaat, kan ik me voorstellen dat we chirurgische mondkapjes gaan gebruiken op plekken waar afstand houden lastig is", zo voorspelde Bert Niesters, hoogleraar medische microbiologie van het UMCG, eind vorige maand.
