Duitse grondwettelijk hof kritisch over opkoopprogramma ECB

Het Duits Constitutioneel Hof heeft een kritisch oordeel geveld over het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB) in de jaren 2010. Het Bundesverfassungsgericht in Karlsruhe vindt dat het programma van meer dan 2 biljoen euro aan staatsschulden rammelt. De opkoop van staatsschulden is weliswaar vooralsnog niet in strijd met de Duitse grondwet, maar buitenproportioneel en onvoldoende gemotiveerd.

De ECB moet, op last van de Duitse regering en de Bondsdag, binnen drie maanden het beleid beter uitleggen en verantwoorden. Gebeurt dat niet dan mag de Duitse centrale bank niet langer meewerken aan het opkoopprogramma, oordeelt het Grondwettelijk Hof.

Het Grondwettelijk Hof maakt onderscheid tussen het monetaire beleid en het economische beleid, waarbij het eerste het terrein is van de ECB, het tweede dat van de lidstaten. Met het onvoldoende gemotiveerde opkoopprogramma gaat de ECB het boekje te buiten, aldus het Hof.

Stoppen

Hoogleraar recht van de Economische en Monetaire Unie, René Smits, vindt de uitspraak verbijsterend. "Het is een bom onder de onafhankelijkheid en het functioneren van de Europese Centrale Bank, het is een klap in het gezicht van het Europees Hof van Justitie, en het zet de bijl aan de wortels van de Europese integratie", zegt Smits.

"Het primaat van het Europese recht boven het nationale recht is een grondelement in het Europese Verdrag. Luxemburg heeft het laatste woord. Karlsruhe gaat hier tegenin en wil ook nog eens de ECB laten toetsen wat evenredig is."

Als het uitlegverhaal van de ECB te licht uitvalt, moet de opkoop stoppen en dient de Bundesbank alle opgekochte Duitse staatsleningen terug in de markt te zetten.

De zaak waarover het Constitutioneel Hof zich boog dateert van 2015. Een groep van 1750 Duitse economen en rechtsgeleerden protesteerde tegen de schuldenopkoop van de ECB, omdat het in de buurt komt van monetaire financiering van lidstaten, wat in strijd is met het Europees Verdrag. Het Hof schoof de kwestie door naar het Europees Hof van Justitie in Luxemburg die in eind december 2018 oordeelde dat de ECB zijn bevoegdheden niet te buiten ging ('ultra vires'). Het Duitse Hof zet daar nu een streep door.

De uitspraak is het laatste wapenfeit van Andreas Vosskuhle, de voorzitter van het Hof. Zijn termijn eindigt morgen. Vosskuhle staat bekend als een strenge hoeder van de Duitse grondwet.