GGD'en niet klaar voor meer contactonderzoek als basisscholen heropenen
De GGD'en in Nederland zijn nog niet klaar om veel meer bron- en contactonderzoek te doen als basisscholen, kinderdagverblijven en het speciaal onderwijs maandag 11 mei weer opengaan. Ze hebben geen idee wat er precies van hen verwacht wordt.
Dat blijkt uit een rondvraag van de NOS bij alle 24 GGD-regio's. Het ontbreekt aan een landelijk plan voor bron- en contactonderzoek. De meeste GGD'en werken aan plannen om hun capaciteit voor bron- en contactonderzoek te vergroten, maar die zijn nog weinig concreet. Voor invulling ervan zijn de GGD'en afhankelijk van landelijke instructies.
Een werkgroep van de GGD'en is samen met het ministerie van VWS en het RIVM bezig met een plan voor extra bron- en contactonderzoek. Uiteindelijk moet minister Hugo de Jonge van VWS daar een besluit over nemen.
Passief versus actief
Vrijwel alle GGD'en doen nu passief contactonderzoek. Mensen die positief getest worden krijgen een standaardbrief mee die ze zelf aan hun contacten moeten geven, of een linkje naar die brief op de RIVM-website .
"Het is natuurlijk effectiever als GGD'en dat onderzoek zelf actief doen", zegt Christian Hoebe, arts infectieziektenbestrijding bij GGD Zuid-Limburg, "in plaats van het over te laten aan de mensen. Velen zullen het serieus nemen, maar misschien niet iedereen.".
De meeste GGD'en zijn al lang gestopt met actief bron- en contactonderzoek. Ze hadden daarvoor onvoldoende menskracht toen het aantal patiënten toenam. Bovendien veranderde het in de praktijk weinig. Mensen met klachten moesten al binnenblijven. Bij serieuzere klachten hun huisgenoten ook.
Harde voorwaarden
De extra capaciteit voor veel meer bron- en contactonderzoek is een harde voorwaarde van het Outbreak Management Team (OMT) voor versoepeling van corona-maatregelen. In het advies van 20 april dat groen licht gaf voor heropening van basisscholen, kinderopvang en speciaal onderwijs werd die voorwaarde herhaald.
Vanwege het vele extra werk dat bron- en contactonderzoek oplevert adviseerde het OMT om te onderzoeken of apps van nut kunnen zijn.
Minister De Jonge nam dat idee voortvarend over, maar dat stuitte meteen op veel technische en veiligheidsproblemen. Die apps gaan op korte termijn geen rol spelen.
Verder opschalen
Alle GGD'en hebben hun afdelingen infectieziektenbestrijding al uitgebreid en zijn nu bezig met wat er op hen afkomt. Ze houden rekening met verschillende, weinig concrete scenario's.
"Binnen onze GGD oriënteren we ons op mogelijke opschalingen", meldde de GGD Hollands Noorden vrijdag. "Volgende week hopen we meer over de landelijke richtlijn te weten." De GGD Hart voor Brabant meldde: "In het crisisteam bespreken we de scenario's met elkaar, waaronder de capaciteit bron- en contactonderzoek. Dit onderwerp staat dus op de agenda."
De GGD Hollands Midden heeft al extra mensen getraind "Naast onze huidige bezetting hebben wij veertig mensen ingewerkt op bron- en contactonderzoek die per direct kunnen bijspringen mocht dit nodig zijn".
De meeste andere GGD'en willen eigen personeel dat normaal andere taken heeft na een korte training inzetten. Of ze mikken op medisch studenten, medewerkers van het Rode Kruis, gepensioneerde artsen- en verpleegkundigen en co-assistenten. Die kunnen na één of twee dagen training en inwerken zelfstandig bron- en contactonderzoek doen.
Veel uren en mensen
De GGD'en zeggen dat ze snel extra capaciteit kunnen opbouwen als het landelijke plan er is. "We hebben een beslissing nodig over een landelijk plan", zegt Hoebe, "zodat we er echt mee aan de slag kunnen."
Toch wordt dat zorgen voor die noodzakelijke extra capaciteit een hele klus. Bron- en contactonderzoek kost de GGD'en veel tijd en arbeidskracht.
"In het begin hadden we pakweg 10 tot 15 uur nodig per onderzoek", vertelt Hoebe. "Dat is nu minder omdat veel mensen intussen wel weten hoe het zit met dat coronavirus. Laat het vier uur per onderzoek zijn. Dat betekent nog steeds heel veel uren en dus mensen. Die moeten we wel gaan organiseren nu. Daarom wordt er ook zo'n landelijk plan gemaakt. Dat hebben we nodig om aan de slag te gaan. GGD'en kunnen heel goed opschalen."
Testcapaciteit
Alle GGD'en geven aan dat ze op het moment minder - en soms veel minder - testen dan hun capaciteit toelaat. Ook aan de benodigde testmaterialen worden nergens tekorten gemeld. De testcapaciteit moet van het OMT ook uitgebreid worden. Om meer bron- en contactonderzoek te kunnen doen, moet er eerst meer getest worden.