Hoe ziet de ramadan er dit jaar wereldwijd uit?

Vandaag start voor miljoenen moslims wereldwijd de vastenmaand ramadan. Een maand waarin traditioneel wordt gevast, en het vasten wordt verbroken om met familie en vrienden naar de moskee te gaan.

Maar door de coronacrisis wordt het dit jaar een sobere ramadan. In Nederland zijn moskeeën gesloten en grote bijeenkomsten zoals een iftar verboden. Hoe is dat in de islamitische wereld? Onze correspondenten vertellen over de ramadan in hun regio.

Midden-Oosten

Ramadan is de maand voor grote diners, liefdadigheid en het samenkomen van familie en vrienden. In bijna alle landen in het Midden-Oosten is er een lockdown en zijn veel moskeeën dicht. Mensen mogen niet samenkomen voor het avondgebed, een belangrijk moment voor moslims. Sommige moskeeën zoeken naar creatieve oplossingen, bijvoorbeeld online samenkomsten.

Correspondent Daisy Mohr woont in Beiroet, waar de ramadan jaarlijks groots wordt gevierd. "Hier in Libanon zijn dit jaar wel wat ramadanversieringen op straat, maar het is niet zoals voorheen", zegt ze. "Tijdens de lockdown moet iedereen om 19.00 uur binnen zijn, maar tijdens de ramadan krijgen we een extra uurtje. Dat zie je in meer landen in de regio."

In de ramadan is er in veel islamitische landen een breed aanbod aan ramadansoaps: series die speciaal worden gemaakt voor bij de iftar, het verbreken van het vasten na zonsondergang. "Maar ook dat ziet er anders uit dit jaar. Door de coronacrisis moesten veel productiehuizen in Libanon en Syrië het filmen en de montage van de soaps stopzetten. Het is nu nog even afwachten of we dit jaar de hele reeks kunnen zien of dat het ergens halverwege zal ophouden."

Turkije

In Turkije is een volledig uitgaansverbod van vier dagen van kracht; dat geldt tot en met zondag. Het begin van de ramadan valt daar dus precies in. Zo willen de autoriteiten ervoor zorgen dat het begin van de ramadan rustig en binnenshuis verloopt.

"Moskeeën zijn al langer dicht in Turkije, en ook tijdens de ramadan zijn alle gebedsbijeenkomsten afgelast", zegt correspondent Mitra Nazar. "Imams die vijf keer per dag door de speakers van moskeeën oproepen tot gebed, vermelden daar nu nadrukkelijk bij dat mensen niet naar de moskee mogen komen."

De iftar brengt normaal gesproken veel mensen op straat. In wijken worden tenten neergezet, waarin mensen aan lange tafels gezamenlijk eten. "Dit jaar kan dat niet. Turkse moslims worden opgeroepen ook doordeweeks, als er geen lockdown is, thuis te blijven."

Er geldt een reisverbod in heel Turkije, mensen mogen ook tijdens de ramadan niet naar familie in andere landsdelen. Wel heeft Turkije in de afgelopen week ruim 2000 Turkse expats opgehaald uit het buitenland, zodat ze de ramadan met hun familie in Turkije kunnen doorbrengen. Toeristen en studenten waren eerder al teruggehaald.

Indonesië

Thuis bidden, thuis de Koran reciteren, thuis het vasten breken. Correspondent Annemarie Kas woont in Indonesië, het land met de grootste moslimbevolking ter wereld. Het ministerie van Religieuze Zaken daar heeft een richtlijn opgesteld die erop neerkomt dat alle belangrijke rituelen tijdens de ramadan thuis moeten gebeuren, met alleen het eigen gezin.

"Een van de tradities in aanloop naar het Suikerfeest is dat Indonesiërs uit de grote steden terugkeren naar hun geboortegrond. Mudik heet dat fenomeen", vertelt Kas. "Jaarlijks stappen naar schatting 33 miljoen inwoners in de bus, de auto of op het vliegtuig naar allerlei uithoeken van het land. Het is voor veel Indonesiërs de enige keer in het jaar dat ze terug gaan en tijd kunnen doorbrengen met familie en de graven van overleden familieleden kunnen bezoeken."

Dit jaar had het grootste deel van de Indonesiërs na een oproep van de regering die plannen al geannuleerd. Maar naar schatting wilde ongeveer een kwart toch op pad gaan, ondanks risico's op verspreiding van het coronavirus. Daarom heeft president Joko Widodo dinsdag besloten de mudik helemaal te verbieden.

"De hoofdstad Jakarta is een 'rode' zone met veel besmettingen en daar zijn alle moskeeën dicht", zegt Kas. "Ook restaurants zijn dicht en bieden afhaalmaaltijden aan voor na zonsondergang. In sommige 'groene' gebieden zijn de moskeeën nog open, maar wordt bezoekers gevraagd afstand te houden."

In de islamitische provincie Atjeh kwamen moslims toch samen, ondanks de oproep van de regering:

Afghanistan

In Afghanistan heeft zowel de regering als een groep van religieuze geleerden moskeebezoek tijdelijk verboden. Er zijn sinds begin april restricties op het vrijdagsgebed en mensen zijn opgeroepen thuis te bidden. Correspondent Aletta André: "Deze regels gelden ook tijdens de ramadan. De Ulema-Raad, het belangrijkste religieuze instituut van het land, riep een verbod uit op alle religieuze, politieke en culturele bijeenkomsten, totdat het coronavirus volledig is bestreden."

Momenteel zijn in Afghanistan ruim duizend mensen positief getest en officieel 36 mensen aan het virus overleden. De Ulema-Raad benadrukte in het verbod dat het besluit gebaseerd was op de Koran en dat iedereen gezondheidsadviezen moet opvolgen.

Pakistan

In Pakistan, waar bijna 10.000 bekende gevallen en bijna 200 doden zijn, konden de regering en religieuze leiders het minder makkelijk eens worden. "De regering besloot dat er niet meer dan vijf mensen tegelijkertijd in de moskee mogen bidden, maar hier kwam een groep van machtige religieuze leiders tegen in verzet. Deze geloven dat bidden in de moskee essentieel is binnen de islam en juist belangrijk in de strijd tegen het coronavirus", vertelt André.

Daarbij zijn er religieuze organisaties die nogal veel donaties binnen harken tijdens de vrijdagsgebeden. Het afgelopen weekend krabbelde de regering terug en besloot grote groepen gelovigen toch toe te staan in de moskeeën.