'Hij is toch al dood, waarom heb je ons gebeld?'
De Chinese autoriteiten lijken nog altijd geen grip te hebben op de stroom aan besmettingen. Dat blijkt uit gesprekken die correspondent Sjoerd den Daas had met vele tientallen families, binnen en buiten Wuhan.
''Half januari keerde ik vanuit Londen terug naar Wuhan'', vertelt Shi Muying via WeChat vanuit een ziekenhuis in die stad. Muying is besmet met het coronavirus.
''Bij thuiskomst zag ik berichten waarin melding werd gemaakt van een 'nieuw soort longontsteking' in Wuhan. Volgens diezelfde berichten had men het virus onder controle'', zegt Shi, verwijzend naar de woorden van de Nationale Gezondheidsautoriteit. Die stelt op 10 januari nog dat de verschijnselen mild zijn. ''Om die reden maakten we ons er niet druk om. We hebben geen masker opgezet. Daardoor zijn we mogelijk geïnfecteerd'', zegt Shi, één van de vele tientallen inwoners uit Wuhan die de NOS de afgelopen weken sprak.
Correspondent Sjoerd den Daas hoorde van inwoners van Wuhan hoe een ambulance (te) laat kwam en over het gebrek aan bedden in het ziekenhuis:
In diezelfde periode komt de grootvader van de 26-jarige masterstudent Xin Qiong terecht in het ziekenhuis. Hij is al langer ziek, en wordt op 18 januari opgenomen in één van de ziekenhuizen van Wuhan. Het jaarlijkse provinciale Volkscongres, de belangrijkste politieke bijeenkomst van het jaar in Wuhan, is dan net afgelopen. Die avond wordt er een groot nieuwjaarsbanket gehouden, waaraan 10.000 gezinnen deelnemen. Op dat moment staat het aantal bevestigde besmettingen in Wuhan op 62.
Op 19 januari groeit dat aantal plots tot 198. De ziektepreventie-autoriteit houdt vol dat de ziekte 'niet erg besmettelijk' is. Het risico op mens-op-mensbesmettingen 'kan niet worden uitgesloten, maar is erg laag'. Ambtenaren wachten op instructies uit Peking. Een dag later komt de mededeling dat er reeds bewijs is voor mens-op-mensbesmettingen, maar dat de uitbraak 'met de juiste maatregelen' kan worden gekeerd. Hoe die eruitzien, blijkt kort daarna: vanaf 23 januari wordt Wuhan hermetisch afgesloten van de buitenwereld. Andere delen van de provincie Hubei volgen.
''Ik begrijp de beweegredenen, er was geen andere oplossing meer voorhanden'', zegt Ian Lipkin, hoogleraar Epidemiologie aan Columbia University over die quarantaine van tientallen miljoenen mensen. Hoe succesvol die keuze is, moet de tijd leren, Lipkin, die de Chinezen in 2003 te hulp schoot tijdens de SARS-epidemie. ''Een belangrijkere vraag is: wat was er gebeurd als er eerder was ingegrepen? Het antwoord daarop zullen we nooit kennen, maar ik denk dat dat veel verschil had gemaakt.''
De incompetente overheid van Wuhan is verantwoordelijk voor het verlies van vele levens
Na de lockdown zijn er weinig inwoners in Wuhan die de ernst van de situatie nog niet inzien. ''Niet alleen ik, maar alle mensen in Wuhan verkeren in staat van paniek'', zegt een vrouw die anoniem wil blijven. ''De incompetente overheid van Wuhan is verantwoordelijk voor het verlies van vele levens.''
Een mening die in veel andere gezinnen lijkt te worden gedeeld. Nog voor het begin van Chinees Nieuwjaar, dat in de meeste families op 24 januari wordt afgetrapt met een groots diner, wordt na de grootvader, ook de grootmoeder van studente Xin ziek. De symptomen lijken op die van het nieuwe coronavirus. Twee dagen na de nieuwjaarsknoedels blijken nog eens drie gezinsleden verschijnselen te hebben van het virus dat dan al zeker 80 mensen het leven heeft gekost.
Vooral met de opa van Xin gaat het niet goed. Ruimte in één van de ziekenhuizen om hem te testen, is er niet. ''De CT-scan liet zien dat hij er slecht aan toe was'', zegt Xin, ''maar hij kon pas worden opgenomen als de besmetting met het coronavirus bevestigd zou zijn.'' De familie laat zuurstofapparatuur aanrukken, en verzorgt de grootouders noodgedwongen thuis.
Geen testkitjes
Ook Shi, net terug uit Londen, loopt tegen muren aan. Een week na thuiskomst krijgen zij en haar vader koorts, en andere onverklaarbare klachten. Als ze op 27 januari met het buurtcomité bellen worden ze allebei naar een ziekenhuis in de buurt gestuurd. De symptomen komen overeen met het ziektebeeld van het coronavirus, luidt de conclusie. Getest worden ze niet: het ziekenhuis blijkt geen 'coronavirus-ziekenhuis' te zijn en niet over de juiste testkitjes te beschikken. En dus worden ze, als verdachte gevallen, weer naar huis gestuurd.
In de dagen daarna zet Shi alles op alles om getest te worden in andere ziekenhuizen en behandeling veilig te stellen. Dat blijkt niet eenvoudig: het verkeer in Wuhan ligt dan al plat. Alleen voertuigen met noodlicenties zijn nog toegestaan op de straten van de spookstad. ''Die kon je via het buurtcomité bestellen. Wij mochten alleen niet mee, omdat we al ziek waren. Doodziek zijn we uiteindelijk maar op de fiets gestapt." Via via krijgen Shi en haar vader toch een plek in het ziekenhuis.
De grootvader van Xin had dat geluk niet. Al op 2 februari is zijn toestand kritiek. ''Toen mijn oom en ik bij hem thuis arriveerden, was hij stervende'', vertelt een geëmotioneerde Xin. ''We belden het alarmnummer, maar kregen te horen dat er nog 50 wachtenden voor ons waren.'' Die tijd was haar grootvader niet gegund. Hij overlijdt thuis. ''Pas een uur later arriveerde de ambulance. Het eerste wat ze zeiden was: hij is toch al dood, waarom heb je ons gebeld? We waren ziedend.''
Ook met de gezondheid van haar grootmoeder gaat het dan snel achteruit. ''Mijn oom smeekte bij verschillende ziekenhuizen om een bed'', klaagt Xin. Dokters beroepen zich op formaliteiten. ''Als we geen bericht hebben van het buurtcomité, kunnen we haar niet accepteren.'' De oom van Xin probeert de auto in te stappen om zijn doodzieke moeder zo snel mogelijk in het ziekenhuis te krijgen. Het ziekenhuis belt en zegt dat ze niet geaccepteerd wordt zonder auto met speciale licentie, van het buurtcomité dus.
Te laat
Die auto verschijnt pas enkele uren later. ''Toen we bij het ziekenhuis aankwamen lagen er tientallen mensen te wachten'', zegt Xin emotioneel. ''Bedden waren er niet. We hebben haar op de gang gelegd, van iemand zuurstof geleend. Ze probeerde nog één keer overeind te komen, maar zakte direct daarna in elkaar. Niemand heeft iets gedaan om haar te redden. De dokters kwamen pas in actie toen het al te laat was.''
Ze testen je gewoon niet, totdat je in kritieke toestand geraakt
Een anonieme vrouw, die haar vader aan het coronavirus verloor, zegt nooit afscheid van hem te hebben kunnen nemen. ''Zijn lichaam is direct overgebracht naar het crematorium'', verzucht ze. De overheidscijfers gelooft ze niet. ''Tijdens een eerder bezoek aan het ziekenhuis zag ik vier overlijdensgevallen in twee-en-een-half uur. De overheid rapporteert valse cijfers.''
''Het moge duidelijk zijn dat Wuhan heeft nog nooit zoiets meegemaakt', zegt Shi. ''Het meest zorgwekkende is dat men er niet op is voorbereid.'' Iets dat ook Xin onderschrijft. In haar wooncomplex zijn ondertussen al 40 mogelijke besmettingen gemeld. Slechts één persoon kon tot nu toe getest worden. ''Ze testen je niet, tot je in kritieke toestand raakt'', zegt Xin, wiens moeder en oom nog in het ziekenhuis liggen. ''Ik neem niemand iets kwalijk, maar ik denk dat de manier waarop de overheid omgaat met zo'n noodsituatie ronduit problematisch is.''