Lood in je water: waarom is daar nu zo veel aandacht voor?
Op zes basisscholen in Utrecht drinken leraren en leerlingen even geen kraanwater meer, maar bronwater uit flessen. In het leidingwater van de scholen bleek een verhoogde concentratie lood te zitten, dat vooral voor jonge kinderen schadelijk is.
Mogelijk hebben meer Utrechtse scholen hiermee te maken: er worden momenteel nog 46 gebouwen onderzocht. Ook in Amsterdam en Rotterdam lopen onderzoeken naar de aanwezigheid van lood in het leidingwater van oude (school-)gebouwen.
Het gaat om panden die vóór 1960 zijn gebouwd. Toen was het namelijk nog toegestaan om loden waterleidingen aan te leggen. Dat betekent dat de gebouwen die nu onderzocht worden, decennialang mensen gehuisvest hebben die al die tijd misschien wel te veel lood hebben binnengekregen.
Hoe kan het dan dat er nu pas zo veel aandacht is voor de loden leidingen? Dat heeft alles te maken met een advies van de Gezondheidsraad van afgelopen november. Daarin stond dat Nederlanders de afgelopen decennia weliswaar veel minder met lood in aanraking zijn gekomen dan vroeger, maar dat een lage blootstelling aan lood schadelijker is dan aanvankelijk werd gedacht.
Wie lopen het meeste risico en hoe herken je een loden leiding? Bekijk de video:
Het was overigens niet voor het eerst dat de Gezondheidsraad aan de bel trok: ook in 1997 kwam het adviesorgaan van de regering al met een rapport over lood in drinkwater. De raad adviseerde toen om alle loden leidingen van oude gebouwen weg te halen.
De rijksoverheid kwam daarop met een subsidieregeling voor woningeigenaren om eventuele loden binnenleidingen te vervangen. Ze moesten wel minstens driekwart van de kosten zelf betalen.
Er maakten maar weinig mensen gebruik van die subsidieregeling, zegt de Gezondheidsraad nu. Daardoor werd het probleem een beetje "vergeten". Terwijl er in de tussentijd wel nieuwe inzichten kwamen over de gezondheidsrisico's van lood in leidingwater. "Het was ook niet voor niets dat de Gezondheidsraad dit weer is gaan onderzoeken", zegt een woordvoerder over het adviesrapport van november.
'Oud probleem'
En daarom staan de loden leidingen nu dus weer hoog op de agenda. Terecht, vindt Martin van den Berg, emeritus hoogleraar Toxicologie aan de Universiteit Utrecht. "Dit is een heel oud probleem, waarvan is nagelaten het op te lossen. Van het beperkte aantal schadelijke stoffen staat lood zeker bovenaan."
Wat betekent dat voor de generaties die zijn opgegroeid in een omgeving met loden waterleidingen? "We kunnen niet uitsluiten dat er een nadelig effect is geweest op de hersenontwikkeling", zegt Van den Berg. Hij bedoelt dat lood iemands IQ kan verlagen.
"Dat gaat niet in tientallen punten - je moet eerder denken aan 1 tot 5 IQ-punten - en valt op individueel niveau nog wel te compenseren omdat bij de hoogte van je IQ ook sociale aspecten een rol spelen", vertelt Van den Berg. "Maar als je naar de leerprestaties van de hele bevolking kijkt, dan geldt dat kinderen die langdurig zijn blootgesteld aan lood op school een gerede kans hebben op een ontwikkelstoornis. Hun leerprestaties gaan achteruit. Dat is gewoon de realiteit."
Dus volwassenen die vroeger op een school hebben gezeten (of in een huis hebben gewoond) met loden waterleidingen lopen misschien zomaar een paar IQ-punten mis? "Ik kan het niet anders zeggen."
